Georg Philipp Telemann
Gottlob! Nun geht das Jahr zu Ende (TWV 1-671)
Cantate
Geschreven voor 1e Advent
Voor het eerst uitgevoerd: 1721
Libretto: Erdmann Neumeister
Bespreking
Georg Philipp Telemann (1681-1767) begon als rechtenstudent in Leipzig enkele cantates te schrijven, richtte er het Collegium Musicum op en besloot componist te worden. Hij leert J.S.Bach kennen, treedt in 1714 op als pleegvader van Bachs zoon Carl Philipp Emanuel maar werkt dan al sinds 1712 in Frankfurt. In 1721 wordt hij tenslotte muziekdirecteur in Hamburg. Telemann schrijft ongeveer 20 (twintig!) jaargangen cantates. De theoloog Erdmann Neumeister (1671-1756) dicht in 1714 voor Telemann een complete jaargang cantateteksten Geistliche Poesien mit untermischten Biblischen Sprüchen und Choralen auf alle Sonn- und Fest-Tage durchs gantze Jahr. Daaraan ontleent Telemann in 1721 (en Bach vier jaar later) de tekst van Gottlob! Nun geht das Jahr zu Ende, gepubliceerd onder zijn Frankfurter anagrammatische pseudonym MELANTE. Neumeister geldt wel als de uitvinder van de ‘gemengde cantate' waarin ook recitatieven en aria's voorkomen maar in feite propageerde de piëtistische Neumeister met zijn Geistliche Cantaten statt einer Kirchen-Music (1702) slechts deze gevoelsgeladen opera-genres in de plaats van de leerstellige bijbelteksten en koralen in de gebruikelijke kerkmuziek; pas later en schoorvoetend accepteerde hij de vermenging van al deze vormen. Vandaar dat vandaag beide cantates op zijn tekst met een aria beginnen.
Het valt op dat Telemann de twee koraalteksten in het libretto op identieke, sobere wijze slechts vierstemmig harmoniseert, met colla parte begeleidende instrumenten. Bach echter blaast het eerste koraal op tot muzikale hoofdschotel.(De Swaen, 30-31/12/2006)