Eduard van Hengel

Johann Sebastian Bach vocale werken

Antonio Vivaldi

Laudate Pueri (RV601)

Cantate

Geschreven voor vespers

Voor het eerst uitgevoerd: 1730?

Libretto: Bijbeltekst

Bespreking

Laudate pueri (Looft, dienaren, de Heer) is de tekst van Psalm 113 (112 in de katholieke bijbel), één van de vijf obligate psalmen van de Vespers. Vivaldi (1678–1741) componeerde er drie zettingen van, waarvan RV601 de laatste is, uit omstreeks 1730. Hij schreef het stuk voor een Italiaanse castraat die in dienst was bij de Dresdner Hofkapelle. Het is een buitengewoon virtuoos stuk, voor sopraan, strijkers en continuo, waarvan de solopartij (aan het slot van deel 3) tot een hoge d reikt; Vivaldi introduceert de verworvenheden van de Napolitaanse opera in de kerkmuziek.
Er zijn acht delen, afwisselend snel en langzaam, waarvan de eerste zes de negen verzen van de psalm behandelen, gevolgd door de gebruikelijke doxologie (lofprijzing) van de goddelijke Drieëenheid. Dat ‘Gloria' is tweedelig: het eerste, waarin ook nog een traverso verschijnt,  ontbeert de woorden zoals het was in den beginne enz.; die woorden klinken pas in het tweede Gloria, als de muziek van deel 1 (Laudate pueri) weer is teruggekeerd, zodat het ook in de muziek wordt ‘als in den beginne'.
Opvallend zijn allerlei muzikale tekstillustraties: zeer lange noten of melisma's op saeculum (eeuwigheid, deel 2), een langdurige zonsopgang en een plotselinge ondergang (deel 3) gevolgd door allerlei vrolijkheid (laudabile nomen Domini), hoge coelos (hemel) tegenover lage terra (aarde) in deel 4, en in deel 6 de opmerkelijke tweede-vioolpartij die vrijwel permanent een hoge g speelt, hoger dan de eerste viool, overeenkomstig de tekst die de lageren (pauperem, inopem) bij de voornamen (principibus) plaatst. (De Swaen, 27/11/2005)