Eduard van Hengel

Johann Sebastian Bach vocale werken

Johann Pachelbel

Was Gott tut, das ist wohlgetan (JP1)

Cantate

Geschreven voor onbekend (sacraal)

Voor het eerst uitgevoerd: 1685?

tekst: koraal Samuel Rodigast

Bespreking

Johann Pachelbel (1653-1706) bekleedde diverse posten als organist waarvan het belangrijkst was dat hij van 1678-1790 in Erfurt werkte waar hij de leraar was van Johann Christoph Bach, de veertien jaar oudere broer waar Sebastian in huis ging toen hun ouders in 1695 waren overleden en Sebastian dus pas 5 jaar was. Pachelbel was vooral beroemd door zijn koraalvariaties en werd door Sebastian zeer bewonderd; hij moet tot diens stilistisch voorgeslacht gerekend worden.
Waarschijnlijk in de jaren '80 componeerde Pachelbel zijn cantate Was Gott tut, das ist wohlgetan op basis van de zes verzen van een destijds nog tamelijk nieuw koraal dat in 1674 werd gedicht door Samuel Rodigast, assistent aan de filosofische faculteit te Jena van wie geen verder dichtwerk bekend is. Hij schreef het ten behoeve van zijn zieke vriend, de universiteitscantor Severus Gastorius die het vervolgens op muziek zette waarna het koraal reeds in 1687 een plaats kreeg in een kerkelijk liedboek en bij Bach tot diens meest getoonzette koralen behoorde.
Pachelbels koraalcantate is van het type per omnes versus: de tekst van alle zes strofen is ongewijzigd op zeer varierende muziek gezet. Het instrumentaal ensemble heeft de karakteristiek 17e eeuwse dubbel-bezette altviolen. De aanduiding Geistliches Konzert wijst op een kerkelijk muziekstuk uit de tijd van vóór de Italiaanse invloeden. (De Swaen 24-25/2/2007)