Eduard van Hengel

Johann Sebastian Bach vocale werken

Johann David Heinichen

Concert in G-dur (JDH2)

Overig werk

Geschreven voor onbekend (profaan)

Voor het eerst uitgevoerd: 1720?

Bespreking

Johann David Heinichen (1683-1729) kreeg als leerling aan de Thomasschule te Leipzig muziekonderwijs van Bachs voorganger Kuhnau. Hij voltooide vervolgens een rechtenstudie (evenals Telemann, Graupner en andere daar en destijds befaamde musici). Als twintiger componeert hij voor de dan nog bestaande Leipziger opera, maar vertrekt in 1710 naar Italië waar hij - vergelijkbaar met Handel - groot succes heeft als operacomponist, in het mekka van de Italiaanse opera, Venetië. Pas in 1717 keert hij terug naar Duitsland, in het gevolg van de Saksische kroonprins, die op Grand Tour was in Italië, en samen met een stoet Italiaanse zangers, musici en componisten (als Lotti en Veracini) met wie hij, als kapelmeester van de Dresdner Hofkapelle de vermaarde Dresdner opera tot een hoogtepunt in de europese kultuur zal opstuwen. Maar nog tijdens de compositie van zijn eerste opera voor Dresden krijgt hij zodanig ruzie met Italiaanse zangers dat August der Starke de opera sluit (1720) en Heinichen, als protestant, de rest van zijn leven een enorme hoeveelheid katholieke kerkmuziek schrijft, benevens concertmuziek voor het nog altijd ongeëvenaarde ‘solisten-ensemble', de Hofkapelle. De virtuositeit van dit ensemble, waarvan vele leden niet alleen solist maar ook componist waren, wordt weerspiegeld in een reeks werken waarin de solisten van deel tot deel verschillen, zoals het Concert nr 215 (volgens de indeling van Seibel) dat u vandaag hoort. Heinichen sterft jong (1729) aan tuberculose, en wordt de laatste jaren vóór zijn dood en de eerste erna vervangen door Zelenka (zie vorige maand).
Zijn grootste bekendheid bij tijdgenoten ontleende Heinichen trouwens aan zijn theoretische magnum opus Der Generalbass in der Composition  (1728), een in eigen beheer uitgegeven pil van 960 pagina's waarin hij het barokke basso-continuoprincipe met de ‘smaak van de tijd' poogt te verenigen. Het boek is in Hamburg te verkrijgen bij Mattheson, en in Leipzig bij ‘kapelmeester Bach', een goede vriend van Heinichen die hem (Bach) in zijn boek overigens tot de antieke contrapuntisten rekent. Op hetzelfde adres is ook Walthers Musikalisches Lexikon verkrijgbaar dat aan Heinichen driemaal zoveel woorden wijdt als aan Bach. (De Swaen, 30/10/2005)