Eduard van Hengel

Johann Sebastian Bach vocale werken

Georg Böhm

Ach Herr, komme hinab (GB1)

Cantate

Geschreven voor 21e zondag na Trinitatis

Voor het eerst uitgevoerd: 1700?

Bespreking

Georg Böhm (1661-1733) was vanaf 1698 organist aan de Johanniskirche te Lüneburg, waar J.S.Bach als tiener, van 1700-1702 de Michaëlisschool bezocht. Onlangs in de Weimarer Amaliabibliotheek opgedoken dokumenten tonen dat Bach les heeft gehad van Böhm, naar wie hij zijn hele leven dankbaar bleef verwijzen. Böhm is bij organisten goed bekend als componist maar we kennen van hem ook een aantal cantates en een Lukaspassion.
Böhm's cantate Ach Herr, komme hinab und hilfe meinem Sohne is ongetwijfeld gecomponeerd voor dezelfde 21e Zondag na Trinitatis waarvoor ook Bachs cantate van vandaag was bestemd want zij behandelt de voorgeschreven evangelielezing voor deze zondag, Johannes 4:46-54, het verhaal van de hoveling wiens zoon op sterven ligt maar door Jezus wordt genezen en citeert bovendien (in deel 3) het koraal Aus tiefer Not dat Bach tot cantate-thema verhief.
Interessant is dat het koraal bij Böhm klinkt in een gemoderniseerd, tonaal jasje terwijl Bach juist grote moeite doet om de antieke, 'modale' kerktoonsoort te handhaven. De bezetting van Böhms cantate is nog identiek aan die van Heinrich Bach: vijfstemmig strijkerskoor (2 alt-violen) en vijf vocalisten (2 sopranen).  Pas de 18e eeuw gaf de voorkeur aan instrumentale en vocale vierstemmigheid. (De Swaen, 28-29/10/2006)