Hochzeits-Quodlibet (BWV 524)

Johann Sebastian Bach

1. Koor
Steiß.	stuitje.

Was seind das vor große Schlösser,	Wat zijn dat toch voor kastelen
die dort schwimmen auf der See	die daar drijven op de zee
und erscheinen immer größer,	en ze lijken steeds maar groter,
weil sie näher kommen her,	want ze naderen de ree.
ist es Freund oder Feind,	Is ‘t een vijand of een vriend,
oder wie ist es gemeint?	ben ik hier wel van gediend?
Was muss ich von fern erblicken,	Wat zie ik daar in de verte,
sagt mir, wer reit' dort herein?	iemand met een rad, heel groot,
Trägt ein großes Rad am Rücken,	op zijn rug moet hij het dragen,
der Henker muss gestorben sein!	de beul is dus waarschijnlijk dood!
Ei, wie reit' der Kerl so dumm,	Nou, wat rijdt die kerel stom,
hat einen Trauermantel um.	hij heeft een rouwmantel om.

Adagio
Ergo tanto instantius	Dus hoe eerder wij ontvluchten
debemus fugere terrena,	de aardse omstandigheden,
quanto velocius aufugiunt	des te sneller zullen verdwijnen
caduca et vana.	de nietig- en de ijdelheden.

Allegro
Wer in Indien schiffen will,	Wie naar Indië wil varen,
find' bei mir der Schiffe viel,	vindt bij mij, geen varensgast,
ich bin eben kein Schiffersflegel,	allerhande mooie schepen,
brauche weder Mast noch Segel,	zonder zeilen, zonder mast
wie man in dem Texel tut;	zoals men dat op Texel doet,
denn ein Backtrog ist ebensogut.	een baktrog is toch even goed?
Notabene Knisterbart,	Notabene Ritselbaard,
was macht der Meister Schneider,	wat doet die snijder daar?
mir plezt er meine Hosen,	Hij lapt mijn broek en jasje op,
mir flickt er meine Kleider.	ze zijn al bijna klaar.
Braucht man den Backtrog vor den Kahn,	Vaar je in een baktrog uit,
ei, so kommt man übel an;	dan zal ‘t je slecht vergaan,
dann man plumpt in den Teich so frisch	je duikelt in de grote plas
und schwimmt darin wie ein Stockfisch,	en zwemt daar dan voortaan,
probatum est.	dat staat vast.

Adagio
O ihr Gedanken,	O, gedachten,
warum quälet ihr meinen Geist? - Backtrog! -	waarom kwellen jullie mijn geest? -baktrog!-
Warum wollet ihr wanken,	waarom wankelen jullie
da mich die Hoffnung feste stehen heißt.	terwijl ik sterk wil zijn en onbevreesd.
Ei, wie sieht die Salome	Hé, kijk eens naar Salome,
so sauer um den Schnabel,	ze lijkt wel in paniek,
darum, weil der Pferdeknecht	dat komt doordat de paardenknecht
sie kitzelt mit der Gabel.	haar kietelt met de riek.
Ei, wie frisst das Hausgesind	Hé, wat wil het personeel
so gar viel Käs und Butter,	veel kaas en boter eten,
wären sie Kälber gleich wie du,	waren ze kalfjes zoals jij,
so fräßen sie das Futter.	ze moesten voer gaan vreten.
Wenn man mit dem Spinnrad sitzt	Zit je met je spinnewiel
auf einem großen Schimmel,	op een grote schimmel,
reißen ihre Goschen auf	word je, denk ik, aangegaapt
fast alle Bauerlümmel;	door elke boerenlummel;
wenn man mit dem Spinnrad sitzt	zit je met je spinnewiel
auf einem großen Fuchsen,	op een grote sik,
kriegen vor Gelächter	krijgen mensen van het lachen,
die Leute fast den Schlucksen;	meestentijds de hik;
wenn man mit dem Spinnrad sitzt	zit je met je spinnewiel
auf einem großen Rappen,	op een grote ezel
ei, da will der Trauermantel	past de rouwmantel niet jou,
gar nicht dazu klappen;	maar een arme kwezel;
wenn man statt des Orlochschiffs	wie in plaats van ‘t oorlogsschip
den Backtrog will gebrauchen,	de baktrog wil gebruiken,
ach, da wird man alsobald	die zal weldra als een snoek
in das Wasser wie die Plumphecht tauchen.	in het water duiken.

Große Hochzeit, große Freuden,	Grote bruiloft, grote vreugden,
große Degen große Scheiden;	grote zonden, grote deugden;
große Richter, große Büttel,	grote rechters, grote boeven,
große Hunde, große Knittel;	grote ezels, grote hoeven;
große Väter, große Söhne,	grote vaders, grote zonen,
große Goschen, große Zähne;	grote hoofden, grote kronen;
große Pfeile, große Köcher,	grote steden, grote straten,
große Nasen, große Löcher;	grote neuzen, grote gaten;
große Herren, große Wappen,	grote heren, grote huizen,
große Fässer, große Zappen;	grote katten, grote muizen;
große Gerste, große Körner,	grote velden, grote struiken,
große Köpfe, große Hörner;	grote monden, grote buiken;
großer Hafer, große Trespen,	grote riemen, grote gespen,
große Pferde, große Wespen;	grote paarden, grote wespen;
große Weinberg, große Trauben,	grote wijngaard, grote druiven,
große Weiber, große Hauben;	grote vrouwen, grote huiven;
große Kugeln, große Kegel,	grote ballen, grote kegels,
große Bauren, große Flegel;	grote boeren, grote vlegels;
große Jungfern, große Kränze,	grote maagden, grote kransen,
große Esel, große Schwänze;	grote gokkers, grote kansen;
große Lachen, groß Gepatsche,	groot geklap en groot geschater,
große Frauen, groß Geklatsche;	grote eenden, groot gesnater;
große Klöppel, große Trummel,	grote klokken, grote klepels,
große Wespen, große Hummel;	grote vorken, grote lepels;
große Leinwand, große Bleiche,	grote brillen, grote schrijvers,
große Backträg, große Teiche.	grote baktrogs, grote vijvers.

Ach, wie hat mich so betrogen	Ach, wat heeft hij mij bedrogen
der sehr schlaue Cypripor.	Cyprianus, slim voor tien.

Urschel, brenne mir ein Licht an,	Ursula, steek eens een kaars aan
dass ich dabei sehen kann!	zodat ik weer iets kan zien!
Willst du mir kein Licht anzünden,	Doe je ‘t niet, dan vind ik jou
will ich dich wohl im Finstern finden.	in het donker net zo gauw.
Ist gleich schlimm das Frauenzimmer,	Hoe erg het vrouwmens ook mag zijn,
ist doch der Backtrog noch viel schlimmer!	de baktrog is nog minder fijn!
Pantagruel war ein sehr lustiger Mann,	Pantagruel was een vrolijk man,
und mancher Hofbedienter	en menig hoveling
trägt blaue Strümpfe an,	heeft blauwe kousen an,
und streifte man denen Füchsen	en als je van de vossen
die Häutlein aus,	de huidjes af zou stropen,
so gäb's viel nackigter Leute	dan zouden in paleizen vaak
auf manchem Fürstenhaus.	veel blote mensen lopen.
Wären denen Dukaten	Als alle plekken bakkersschurft
die großen Krätzen gleich,	gouden dukaten waren,
so wäre unser Nachbar	dan had de buurman van hiernaast
viel Millionen reich.	miljoenen kunnen sparen.
Mein Rücken ist noch stark,	Mijn rug die is nog ijzersterk,
ich darf mich gar nicht klagen.	ik mag gewoon niet klagen,
Du könntest, wie mich dünkt,	ik kan, zo schat ik ongeveer,
wohl zwanzig Säcke tragen.	wel twintig zakken dragen.
Das muss ein dummer Esel sein,	Het moet een domme ezel zijn
der lieber Koffent säuft als Wein	die liever biertjes zuipt dan wijn,
und in der kalten Stube schwitzt	die thuis zit als een heremiet,
und statt des Schiffs im Backtrog sitzt!	zijn baktrog voor een schip aanziet.
Punctum.	Punt uit.

Dominus Johannes citatur	Nu wordt de heer Johannes dus
ad Rectorem Magnificum	ontboden bij de rector magnificus
hora pomeridiana secunda propter ancillam	klokke twee om een meisje schoon
in corona aurea.	dat werkt in café de Gouden Kroon.
Studenten seind sehr fröhlich,	Studenten zijn erg vrolijk,
wie ihr alle wisst,	dat is algemeen bekend,
solang ein blutiger Heller	zolang er nog iets in hun beurs zit,
im Beutel übrig ist.	al is het maar één cent.
Wär der Galgen Magnet	Als de galg magnetisch was,
und der Schneider Eisen,	en de kleermaker van ijzer,
wie mancher würde noch heute	hoeveel mensen zouden niet
an den Galgen reisen!	naar de galg toe reizen!
Wär ich König in Portugal,	Was ik de koning van Portugal,
was fragt ich darnach,	ik denk dat ik niet keek,
ein andrer möchte kippen	als een ander met zijn baktrog
mit dem Backtrog in Bach.	plofte in de beek.
Bona dies, Meister Kürschner,	Goedendag, bontwerkersman,
habt ihr keine Füchse mehr!	hebt u geen vossen meer?
Ich verkauf sie alle nach Hofe,	Ik verkoop ze allemaal aan het hof,
mein hochgeehrter Herr.	hooggeachte heer.
Ich sahe eine Jungfer,	Ik zag ereens een meisje,
die hat sehr stolz getan	dat stond verwaand te praten,
und hat doch wohl bei Urbens	maar naar alle waarschijnlijkheid
kein ganzes Hemde an!	zat haar hemd vol gaten!
Mancher stellt sich freundlich	Veel mensen komen heel poeslief,
mit feiner Zung	met mooie praatjes aan,
Und denkt doch in dem Herzen	maar diep van binnen denken ze:
wie Goldschmieds Jung.	loop toch naar de maan.
In diesem Jahre haben wir	Dit jaar hebben wij zowaar
zwei Sonnenfinsternissen,	twee zonsverduisteringen,
und zu Breslau auf dem Keller	en in Breslau in de kroeg
schenkt man guten Scheps,	wordt lekker bier geschonken,
und in meinem Beutel	en door kanker in mijn beurs
regiert der fressende Krebs.	is de inhoud fors geslonken.
Hört ihr Herren allzugleich,	Luister, heren, allemaal
was da geschehen in Österreich,	naar wat er gebeurd is in Oldenzaal,
hört ihr Herren allerhand,	Luister allemaal tegelijk,
was da geschehen in Brabant,	naar wat er gebeurd is in Oostenrijk,
da hat geboren eine alte Frau	een oude vrouw heeft, nooit gedacht,
eine junge Sau!	een biggetje ter wereld gebracht!
Seid freundlich eingeladen	U wordt hartelijk welkom geheten
zum Topfbraten!	bij de stoofpot, smakelijk eten!
Ei, was ist das vor eine schöne Fuge!	Hé, wat is dat een mooie fuga!
2. Toegift
Ich bin so lang nicht bei dir g'west,	Ik ben al zo lang niet bij je geweest,
ruck her.	kom hier.
Kraut und Rüben haben mich vertrieben	De stamppot heeft me verdreven,
hätt' meine Mutter Fleisch gekocht	had mijn moeder me vlees voorgezet,
wär' ich länger blieben.	dan was ik wel langer gebleven.
Mein junges Leben hat ein End’.	Aan mijn jonge leven komt een eind.
Was für Blödsinn ist dieses Schluβstück,	Wat een onzin is dit slot,
Unsinn, Schwachsinn, Schmarrn, Schrott,	nonsens, dwaasheid, kletspraat, kolder,
Müll und Spinnerei, hört auf!	lariekoek, gezwam, hou op!
Pfui!	Bah!

Libretto: Anoniem	Vertaling: Ria van Hengel

Kale tekst origineel

1. Koor

Steiß.

Was seind das vor große Schlösser,
die dort schwimmen auf der See
und erscheinen immer größer,
weil sie näher kommen her,
ist es Freund oder Feind,
oder wie ist es gemeint?
Was muss ich von fern erblicken,
sagt mir, wer reit' dort herein?
Trägt ein großes Rad am Rücken,
der Henker muss gestorben sein!
Ei, wie reit' der Kerl so dumm,
hat einen Trauermantel um.

Adagio
Ergo tanto instantius 
debemus fugere terrena,
quanto velocius aufugiunt 
caduca et vana.

Allegro
Wer in Indien schiffen will,
find' bei mir der Schiffe viel,
ich bin eben kein Schiffersflegel,
brauche weder Mast noch Segel,
wie man in dem Texel tut;
denn ein Backtrog ist ebensogut.
Notabene Knisterbart, 
was macht der Meister Schneider,
mir plezt er meine Hosen, 
mir flickt er meine Kleider.
Braucht man den Backtrog vor den Kahn,
ei, so kommt man übel an;
dann man plumpt in den Teich so frisch
und schwimmt darin wie ein Stockfisch,
probatum est.

Adagio
O ihr Gedanken,
warum quälet ihr meinen Geist? - Backtrog! -
Warum wollet ihr wanken,
da mich die Hoffnung feste stehen heißt.
Ei, wie sieht die Salome 
so sauer um den Schnabel,
darum, weil der Pferdeknecht 
sie kitzelt mit der Gabel.
Ei, wie frisst das Hausgesind 
so gar viel Käs und Butter,
wären sie Kälber gleich wie du, 
so fräßen sie das Futter.
Wenn man mit dem Spinnrad sitzt 
auf einem großen Schimmel,
reißen ihre Goschen auf 
fast alle Bauerlümmel;
wenn man mit dem Spinnrad sitzt 
auf einem großen Fuchsen,
kriegen vor Gelächter 
die Leute fast den Schlucksen;
wenn man mit dem Spinnrad sitzt 
auf einem großen Rappen,
ei, da will der Trauermantel 
gar nicht dazu klappen;
wenn man statt des Orlochschiffs 
den Backtrog will gebrauchen,
ach, da wird man alsobald 
in das Wasser wie die Plumphecht tauchen.

Große Hochzeit, große Freuden,
große Degen große Scheiden;
große Richter, große Büttel,
große Hunde, große Knittel;
große Väter, große Söhne,
große Goschen, große Zähne;
große Pfeile, große Köcher,
große Nasen, große Löcher;
große Herren, große Wappen,
große Fässer, große Zappen;
große Gerste, große Körner,
große Köpfe, große Hörner;
großer Hafer, große Trespen,
große Pferde, große Wespen;
große Weinberg, große Trauben,
große Weiber, große Hauben;
große Kugeln, große Kegel,
große Bauren, große Flegel;
große Jungfern, große Kränze,
große Esel, große Schwänze;
große Lachen, groß Gepatsche,
große Frauen, groß Geklatsche;
große Klöppel, große Trummel,
große Wespen, große Hummel;
große Leinwand, große Bleiche,
große Backträg, große Teiche.

Ach, wie hat mich so betrogen 
der sehr schlaue Cypripor.

Urschel, brenne mir ein Licht an,
dass ich dabei sehen kann!
Willst du mir kein Licht anzünden,
will ich dich wohl im Finstern finden.
Ist gleich schlimm das Frauenzimmer,
ist doch der Backtrog noch viel schlimmer!
Pantagruel war ein sehr lustiger Mann,
und mancher Hofbedienter 
trägt blaue Strümpfe an,
und streifte man denen Füchsen 
die Häutlein aus,
so gäb's viel nackigter Leute 
auf manchem Fürstenhaus.
Wären denen Dukaten 
die großen Krätzen gleich,
so wäre unser Nachbar 
viel Millionen reich.
Mein Rücken ist noch stark, 
ich darf mich gar nicht klagen.
Du könntest, wie mich dünkt, 
wohl zwanzig Säcke tragen.
Das muss ein dummer Esel sein,
der lieber Koffent säuft als Wein
und in der kalten Stube schwitzt
und statt des Schiffs im Backtrog sitzt!
Punctum.

Dominus Johannes citatur 
ad Rectorem Magnificum 
hora pomeridiana secunda propter ancillam 
in corona aurea.
Studenten seind sehr fröhlich, 
wie ihr alle wisst,
solang ein blutiger Heller 
im Beutel übrig ist.
Wär der Galgen Magnet 
und der Schneider Eisen,
wie mancher würde noch heute 
an den Galgen reisen!
Wär ich König in Portugal, 
was fragt ich darnach,
ein andrer möchte kippen 
mit dem Backtrog in Bach.
Bona dies, Meister Kürschner, 
habt ihr keine Füchse mehr!
Ich verkauf sie alle nach Hofe, 
mein hochgeehrter Herr.
Ich sahe eine Jungfer, 
die hat sehr stolz getan
und hat doch wohl bei Urbens 
kein ganzes Hemde an!
Mancher stellt sich freundlich 
mit feiner Zung
Und denkt doch in dem Herzen 
wie Goldschmieds Jung.
In diesem Jahre haben wir 
zwei Sonnenfinsternissen,
und zu Breslau auf dem Keller 
schenkt man guten Scheps,
und in meinem Beutel 
regiert der fressende Krebs.
Hört ihr Herren allzugleich,
was da geschehen in Österreich,
hört ihr Herren allerhand,
was da geschehen in Brabant,
da hat geboren eine alte Frau
eine junge Sau!
Seid freundlich eingeladen
zum Topfbraten!
Ei, was ist das vor eine schöne Fuge!

2. Toegift

Ich bin so lang nicht bei dir g'west,
ruck her.
Kraut und Rüben haben mich vertrieben
hätt' meine Mutter Fleisch gekocht
wär' ich länger blieben.
Mein junges Leben hat ein End’.
Was für Blödsinn ist dieses Schluβstück,
Unsinn, Schwachsinn, Schmarrn, Schrott,
Müll und Spinnerei, hört auf! 
Pfui!


Libretto: Anoniem

Kale tekst Nederlandse vertaling

1. Koor

stuitje.

Wat zijn dat toch voor kastelen
die daar drijven op de zee
en ze lijken steeds maar groter,
want ze naderen de ree.
Is ‘t een vijand of een vriend,
ben ik hier wel van gediend?
Wat zie ik daar in de verte,
iemand met een rad, heel groot,
op zijn rug moet hij het dragen,
de beul is dus waarschijnlijk dood!
Nou, wat rijdt die kerel stom,
hij heeft een rouwmantel om.


Dus hoe eerder wij ontvluchten
de aardse omstandigheden,
des te sneller zullen verdwijnen
de nietig- en de ijdelheden.


Wie naar Indië wil varen,
vindt bij mij, geen varensgast,
allerhande mooie schepen,
zonder zeilen, zonder mast
zoals men dat op Texel doet,
een baktrog is toch even goed?
Notabene Ritselbaard,
wat doet die snijder daar?
Hij lapt mijn broek en jasje op,
ze zijn al bijna klaar.
Vaar je in een baktrog uit,
dan zal ‘t je slecht vergaan,
je duikelt in de grote plas
en zwemt daar dan voortaan,
dat staat vast.


O, gedachten,
waarom kwellen jullie mijn geest? -baktrog!-
waarom wankelen jullie
terwijl ik sterk wil zijn en onbevreesd.
Hé, kijk eens naar Salome,
ze lijkt wel in paniek,
dat komt doordat de paardenknecht
haar kietelt met de riek.
Hé, wat wil het personeel
veel kaas en boter eten,
waren ze kalfjes zoals jij,
ze moesten voer gaan vreten.
Zit je met je spinnewiel
op een grote schimmel,
word je, denk ik, aangegaapt
door elke boerenlummel;
zit je met je spinnewiel
op een grote sik,
krijgen mensen van het lachen,
meestentijds de hik;
zit je met je spinnewiel
op een grote ezel
past de rouwmantel niet jou,
maar een arme kwezel;
wie in plaats van ‘t oorlogsschip
de baktrog wil gebruiken,
die zal weldra als een snoek
in het water duiken.

Grote bruiloft, grote vreugden,
grote zonden, grote deugden;
grote rechters, grote boeven,
grote ezels, grote hoeven;
grote vaders, grote zonen,
grote hoofden, grote kronen;
grote steden, grote straten,
grote neuzen, grote gaten;
grote heren, grote huizen,
grote katten, grote muizen;
grote velden, grote struiken,
grote monden, grote buiken;
grote riemen, grote gespen,
grote paarden, grote wespen;
grote wijngaard, grote druiven,
grote vrouwen, grote huiven;
grote ballen, grote kegels,
grote boeren, grote vlegels;
grote maagden, grote kransen,
grote gokkers, grote kansen;
groot geklap en groot geschater,
grote eenden, groot gesnater;
grote klokken, grote klepels,
grote vorken, grote lepels;
grote brillen, grote schrijvers,
grote baktrogs, grote vijvers.

Ach, wat heeft hij mij bedrogen
Cyprianus, slim voor tien.

Ursula, steek eens een kaars aan
zodat ik weer iets kan zien!
Doe je ‘t niet, dan vind ik jou
in het donker net zo gauw.
Hoe erg het vrouwmens ook mag zijn,
de baktrog is nog minder fijn!
Pantagruel was een vrolijk man,
en menig hoveling
heeft blauwe kousen an,
en als je van de vossen
de huidjes af zou stropen,
dan zouden in paleizen vaak
veel blote mensen lopen.
Als alle plekken bakkersschurft
gouden dukaten waren,
dan had de buurman van hiernaast
miljoenen kunnen sparen.
Mijn rug die is nog ijzersterk,
ik mag gewoon niet klagen,
ik kan, zo schat ik ongeveer,
wel twintig zakken dragen.
Het moet een domme ezel zijn
die liever biertjes zuipt dan wijn,
die thuis zit als een heremiet,
zijn baktrog voor een schip aanziet.
Punt uit.

Nu wordt de heer Johannes dus
ontboden bij de rector magnificus
klokke twee om een meisje schoon
dat werkt in café de Gouden Kroon.
Studenten zijn erg vrolijk,
dat is algemeen bekend,
zolang er nog iets in hun beurs zit,
al is het maar één cent.
Als de galg magnetisch was,
en de kleermaker van ijzer,
hoeveel mensen zouden niet
naar de galg toe reizen!
Was ik de koning van Portugal,
ik denk dat ik niet keek,
als een ander met zijn baktrog
plofte in de beek.
Goedendag, bontwerkersman,
hebt u geen vossen meer?
Ik verkoop ze allemaal aan het hof,
hooggeachte heer.
Ik zag ereens een meisje,
dat stond verwaand te praten,
maar naar alle waarschijnlijkheid
zat haar hemd vol gaten!
Veel mensen komen heel poeslief,
met mooie praatjes aan,
maar diep van binnen denken ze:
loop toch naar de maan.
Dit jaar hebben wij zowaar
twee zonsverduisteringen,
en in Breslau in de kroeg
wordt lekker bier geschonken,
en door kanker in mijn beurs
is de inhoud fors geslonken.
Luister, heren, allemaal
naar wat er gebeurd is in Oldenzaal,
Luister allemaal tegelijk,
naar wat er gebeurd is in Oostenrijk,
een oude vrouw heeft, nooit gedacht,
een biggetje ter wereld gebracht!
U wordt hartelijk welkom geheten
bij de stoofpot, smakelijk eten!
Hé, wat is dat een mooie fuga!

2. Toegift

Ik ben al zo lang niet bij je geweest,
kom hier.
De stamppot heeft me verdreven,
had mijn moeder me vlees voorgezet,
dan was ik wel langer gebleven.
Aan mijn jonge leven komt een eind.
Wat een onzin is dit slot,
nonsens, dwaasheid, kletspraat, kolder,
lariekoek, gezwam, hou op!
Bah!


		Vertaling: Ria van Hengel