Johann Sebastian Bach
Angenehmes Wiederau (BWV 30a)
Geschreven voor Gelukwens
Voor het eerst uitgevoerd: 28 sep 1737
Libretto: Christian Friedrich Henrici (alias Picander)
Solisten SATB koor SATB orkest str vsolo trav1,2 ob1,2 obd'am trp1-3 timp cont
Totaal 13 delen, 2 koorwerken
Deze cantate werd de afgelopen jaren nooit uitgevoerd
beluister
Bespreking
Bach componeerde in opdracht de wereldlijke cantate "Angenehmes Wiederau" (BWV 30a) voor de huldiging op 28 september 1737 van de, zojuist in de adelstand verheven voormalige hoveling Johann Christian von Hennicke (1681−1752) bij zijn aantreden als Heer von Wiederau, het dorpje annex barokkasteel Wiederau, 25 km ten zuidwesten van Leipzig aan de oever van de rivier de Elster (die vervolgens ook Leipzig aandoet). De tekst is van Bachs bekende librettist Picander (pseudoniem van C. F. Henrici), die waarschijnlijk ook de auteur was van de tekst waarmee Bach het grootste deel van de muziek hergebruikte voor zijn cantate BWV 30, Freue dich, erlöste Schar.
Angenehmes Wiederau is een zogeheten Dramma per Musica, een naar opera neigend genre waarin vocale solisten bepaalde allegorische rollen vertolken. In dit geval speelt de bas de rol van het Schicksal, het lot, de alt staat voor het Glück, het geluk, de sopraan belichaamt de Zeit, de tijd, en de tenor de rivier de Elster. Erg veel handeling bevat dit Dramma niet, de pointe van een huldigingscantate is dat de bejubelde door allerlei partijen wordt bewierookt. Dat geschiedt in het eerste en laatste recitatief (nrs 2 en 12) in homofone kwartetjes. Een openingskoor (1) en een slotkoor (13) op identieke muziek maar licht verschillende teksten omsluiten de reeks recitatieven en aria's. Tussen de genoemde meerstemmige recitatieven is er voor elk van de karakters een recitatief/aria-paar, plus één extra aria (3) voor de bas.
Het instrumentaal ensemble omvat naast strijkers en continuo twee hobo's en twee traverso's, en in het begin- en slotkoor drie trompetten en pauken, die Bach in de bewerking tot BWV 30 niet handhaafde.
Opmerkelijk is dat de teksten van de recitatieven van beide versies metrisch congruent zijn; de nieuwe teksten hadden op de oude muziek gezongen kunnen worden. Waarschijnlijk dacht Picander Bach daarmee te ontlasten, maar Bach negeert de suggestie en componeert toch weer nieuwe muziek op de nieuwe teksten, zoals hij bij hergebruik altijd placht te doen.
Voor muzikale details zie mijn bespreking van BWV 30.
1. Koor
SATB, strijkers, traverso 1/2, hobo 1/2, trompet 1–3, timpani, continuo
| Angenehmes Wiederau, | Nederlandse vertaling op verzoek beschikbaar. |
| freue dich in deinen Auen! | |
| Das Gedeihen legt itzund | |
| einen neuen, festen Grund, | |
| wie ein Eden dich zu bauen. |
wordt BWV 30/1
2. Recitatief (B)
sopraan, alt, tenor, bas, continuo
| (B, Schicksal) So ziehen wir | |
| in diesem Hause hier | |
| mit Freuden ein; | |
| nichts soll uns hier von dannen reißen. | |
| Du bleibst zwar, schönes Wiederau, | |
| der Anmut Sitz, des Segens Au; | |
| Allein, | |
| (Alle) | |
| dein Name soll geändert sein, | |
| du sollst nun Hennicks-Ruhe heißen! | |
| (B, Schicksal) | |
| Nimm dieses Haupt, dem du nun untertan, | |
| frohlockend also an! |
wordt vervangen door BWV 30/2
3. Aria (B)
bas, strijkers, continuo
| Willkommen im Heil, willkommen in Freuden, | |
| wir segnen die Ankunft, wir segnen das Haus. | |
| Sei stets wie unsre Auen munter, | |
| dir breiten sich die Herzen unter, | |
| die Allmacht aber Flügel aus. |
wordt BWV 30/3
4. Recitatief (A)
alt, continuo
| Da heute dir, gepriesner Hennicke, | |
| dein Wiedrau sich verpflicht', | |
| so schwör auch ich, | |
| dir unveränderlich | |
| getreu und hold zu sein. | |
| Ich wanke nicht, ich weiche nicht, | |
| an deine Seite mich zu binden. | |
| Du sollst mich allenthalben finden. |
wordt vervangen door BWV 30/4
5. Aria (A)
alt, strijkers, traverso 1, continuo
| Was die Seele kann ergötzen, | |
| was vergnügt und hoch zu schätzen, | |
| soll dir Lehn und erblich sein. | |
| Meine Fülle soll nichts sparen | |
| und dir reichlich offenbaren, | |
| dass mein ganzer Vorrat dein. |
wordt BWV 30/5
6. Recitatief (B)
bas, continuo
| Und wie ich jederzeit bedacht | |
| mit aller Sorg und Macht, | |
| weil du es wert bist, dich zu schützen | |
| und wider alles dich zu unterstützen, | |
| so hör ich auch nicht ferner auf, | |
| vor dich zu wachen | |
| und deines Ruhmes Ehrenlauf | |
| erweiterter und blühender zu machen. |
wordt vervangen door BWV 30/7
7. Aria (B)
bas, strijkers, solo viool, hobo 1, continuo
| Ich will dich halten | |
| und mit dir walten, | |
| wie man ein Auge zärtlich hält. | |
| Ich habe dein Erhöhen, | |
| dein Heil und Wohlergehen | |
| auf Marmorsäulen aufgestellt. |
wordt BWV 30/8
8. Recitatief (S)
sopraan, continuo
| Und obwohl sonst der Unbestand | |
| mit mir verschwistert und verwandt, | |
| so sei hiermit doch zugesagt: | |
| so oft die Morgenröte tagt, | |
| so lang ein Tag den andern folgen lässt, | |
| so lange will ich steif und fest, | |
| mein Hennicke, dein Wohl | |
| auf meine Flügel ferner bauen. | |
| Dich soll die Ewigkeit zuletzt, | |
| wenn sie mir selbst die Schranken setzt, | |
| nach mir noch übrig schauen. |
wordt vervangen door BWV 30/9
9. Aria (S)
sopraan, viool 1, viool 2 colla parte viool, continuo
| Eilt, ihr Stunden, wie ihr wollt, | |
| rottet aus und stoßt zurücke! | |
| Aber merket dies allein, | |
| dass ihr diesen Schmuck und Schein, | |
| dass ihr Hennicks Ruhm und Glücke | |
| allezeit verschonen sollt! |
wordt BWV 30/10
10. Recitatief (T)
tenor, continuo
| So recht! ihr seid mir werte Gäste. | |
| Ich räum euch Au und Ufer ein. | |
| Hier bauet eure Hütten | |
| und eure Wohnung feste; | |
| Hier wollt, hier sollet ihr beständig sein! | |
| Vergesset keinen Fleiß, | |
| all eure Gaben haufenweis | |
| auf diese Fluren auszuschütten! |
wordt vervangen door BWV 30/11
11. Aria (T)
tenor, strijkers, traverso 1, hobo d'amore, continuo
| So, wie ich die Tropfen zolle, | |
| dass mein Wiedrau grünen solle, | |
| so fügt auch euern Segen bei! | |
| Pfleget sorgsam Frucht und Samen, | |
| zeiget, dass euch Hennicks Namen | |
| ein ganz besonders Kleinod sei! | |
Dit deel, een polonaise, is niet overgenomen in BWV 30. De tenor wordt begeleid door een instrumentaal ensemble waarin traverso en hobo d'amore de melodische hoofdrol spelen en tweede en alt-violen akkoordisch ondersteunen. De eerste viool doet nu eens het één en dan weer het ander. De aria is een bewerking van een origineel dat ook model stond voor de aria Großer Gönner, dein Vergnügen, nr. 8 uit de huwelijkscantate BWV 210.
12. Recitatief (S)
sopraan, alt, bas, strijkers, continuo
| Drum, angenehmes Wiederau, | |
| soll dich kein Blitz, kein Feuerstrahl, | |
| kein ungesunder Tau, | |
| kein Misswachs, kein Verderben schrecken! | |
| (B, Schicksal) | |
| Dein Haupt, den teuren Hennicke, | |
| will ich mit Ruhm und Wonne decken. | |
| (A, Glück) | |
| Dem wertesten Gemahl will ich | |
| kein Heil und keinen Wunsch versagen, | |
| (Alle) | |
| und beider Lust, | |
| den einigen und liebsten Stamm, August, | |
| will ich auf meinem Schoße tragen. |
Niet overgenomen in BWV 30.
13. Koor
strijkers, traverso 1/2, hobo 1/2, trompet 1–3, timpani, continuo
| Angenehmes Wiederau, | |
| prange nun in deinen Auen! | |
| Deines Wachstums Herrlichkeit, | |
| deiner Selbstzufriedenheit | |
| soll die Zeit kein Ende schauen! |
Als (1).