Van het bestaan van een Markus-Passion weten we slechts uit Band 3 van de verzamelde werken van Bachs trouwe tekstdichter, de hoofdpostbeambte Christian Friedrich Henrici, alias Picander. Zijn bundel Ernst-,Schertzhaffte und Satyrische Gedichte uit 1732 vermeldt de volledige (hieronder weergegeven) tekst van een Markus-Passion die op Goede Vrijdag, 23 maart 1731, zou zijn uitgevoerd in een toonzetting en onder leiding van de Thomaskantor Johann Sebastian Bach. Behalve de door hem gedichte aria's en koren drukt Picander ook de volledige evangelietekst en de koraalcoupletten af!
Op grond van de tekst alleen al kun je vaststellen dat deze passie een geheel ander karakter heeft gehad dan de Matthäus- en de Johannes-Passion die Bach resp. vier en zeven jaar eerder schreef. In plaats van 15 aria's in de Matthäus (MP) bevat de Markus-Passion er slechts 6; ook ontbreken alle arioso’s die in de MP de verbinding leggen tussen evangelietekst en aria’s, maar daar staat tegenover dat de Markus-Passion wel 16 koralen bevat (op een lengte van anderhalf à twee uur), tegen 13 in de MP van drie uur. De verschuiving van aria’s naar koralen is betekenisvol. In aria’s klinkt het subjectieve commentaar van de gelovige op de voorafgaande gebeurtenissen of uitspraken. Aria’s verschenen in de kerkmuziek pas vanaf 1700, onder muzikale invloed van de Italiaanse opera, en onder het theologisch gesternte van het opkomend piëtisme, dat Bachs orthodoxe Leipziger omgeving niet beviel. In koralen daarentegen klinkt de stem van de kerk en de christelijke gemeente; hun teksten zijn veel ouder, soms meer dan twee eeuwen en dus minder onderhevig aan het sentiment van de dag. Het is goed denkbaar dat Bachs met koralen verzadigde Markus-Passion van 1731 een reactie was op onvrede bij zijn superieuren over “teveel opera” en te weinig liturgisch karakter in de Matthäus-Passion van 1727 en ‘29. (De MP kreeg pas in 1736 de consequent dubbelkorige vorm, met extra ripiënisten (jongenskoor) die nu meestal wordt uitgevoerd.)
Helaas echter is ons van de Markus-Passion dus geen noot muziek in Bachs handschrift overgeleverd, en het enig bekende en nooit gepubliceerde afschrift ging bij een brand in 1945 verloren. Maar reeds in de negentiende eeuw ontdekte de oude Bachgesellschaft dat de teksten van de twee grote koren (1 en 46) en van drie aria’s qua metrum en versstructuur zodanig overeenkwamen met teksten van Bachs Trauerode (BWV 198) van 1727 dat het voor de hand ligt te veronderstellen dat hij de muziek daarvan heeft hergebruikt. Immers, we weten niet alleen dat Bach in de jaren ‘30 regelmatig aan geslaagde stukken voor éénmalige gelegenheden, vaak uit wereldse cantates, een nieuwe gebruiksmogelijkheid gaf door ze te ‘parodiëren’ (= van nieuwe tekst voorzien) in Lutherse missen, de Hohe Messe en het Weihnachts-Oratorium; Bach had ook goede redenen om de prachtige muziek van zijn Trauerode een nieuwe toekomst te bieden. De uitvoering ervan in de Universiteitskerk was een hoogtepunt in Bachs openbare leven geweest; het stuk herdacht de overleden koningin Christiane Eberhardine, echtgenote van August der Starke, die zich in Leipzig zeer geliefd had gemaakt door protestant te blijven toen haar man, ter verwerving van de Poolse koningskroon katholiek werd.
Het besef dat Bach voor zijn Markus-Passion eigen muziek recyclede, heeft intussen een groot aantal musici en musicologen aangemoedigd volgens vergelijkbare principes een uitvoerbare versie van de Markus-Passion te reconstrueren. Ton Koopman ging daarin het verst: hij tracteerde het publiek in het Bachjaar 2000 op - wat wij noemen - een pasticcio-passion: hij componeerde zelf recitatieven en zette Picanders teksten onder vrijelijk uit Bachs oeuvre gekozen composities, waarbij hij zelfs de goed gefundeerde aanwijzingen in de richting van de Trauerode negeerde. Jos van Veldhoven (1997) verkoos het onderscheid tussen echt en niet-Bach hoorbaar houden door de evangelietekst uit te voeren op gregoriaanse melodieën van de katholieke Marco Peranda. Diethard Hellmann (1964) beperkte zich tot de onmiskenbare ontleningen en suggereerde de verbindende bijbelpassages te doen voorlezen. G. A. Theil (1984) componeerde zelf recitatieven. Simon Heighes (1995) wiens reconstructie ik hier volg, en Austin H. Gomme (1997) besloten de recitatieven over te nemen uit een, in 1707 te Hamburg uitgevoerde Markus-Passion, een werk dat Bach niet alleen eigenhandig heeft kopiëerd maar ook tenminste tweemaal (in 1713 en 1726) heeft uitgevoerd en dat hij - en tot 1999 iedereen - beschouwde als een compositie van de Hamburger operadirigent Reinhard Keiser (1674-1739); in 1999 werd duidelijk dat het werk in 1702 is gecomponeerd door Friedrich Nicolaus Brauns (of Bruhns, 1637-1718), kantor van de Dom te Hamburg. Vooral waar de teksten van het Matteüs- en het Marcus-evangelie veel op elkaar lijken kan men vaststellen dat Bachs compositiestijl van recitatieven duidelijk is beïnvloed door zijn ervaring met Brauns passie; dat betreft niet alleen het strijkers-aureool rond de Christuswoorden, een in de Venetiaanse opera gebruikelijke omlijsting voor woorden van hooggeplaatsten.

Vind hier een vergelijkend onderzoek van diverse reconstructies.
Om een geheel uitvoerbare Markus-Passion te realiseren moest Heighes nog wel een aantal verdere keuzes maken.
1. Vierstemmige harmoniseringen van de koraalteksten lijken eenvoudig te vinden: de teksten zijn steeds coupletten van koralen waarvan Bach de melodie altijd wel ergens heeft geharmoniseerd, en soms zelfs meer dan eens. Maar Bach was gewend eenzelfde koraalmelodie steeds weer anders te harmoniseren om met die specifieke harmonieën en stemvoering belangrijke tekstwoorden te illustreren. Omdat de specifieke harmoniseringen van de Markus-koralen verloren gingen zal de tekst-muziekrelatie in de gereconstrueerde koralen minder hecht zijn. Wanneer Heighes een uit één der passionen bekende tekst tegenkomt, kiest hij voor afwisseling en verrassing door soms de daarbij behorende bekende harmonisering te gebruiken (30) maar soms een andere (5, 7), of zelfs een andere melodie waarop de bekende tekst ook wel werd gezongen (28); in (15) klinkt een harmonisering uit de Johannes-Passion op een andere tekst. Om aan het slot van Deel I het nodige gewicht te geven plaatst Heighes de tekst van het slotkoraal in een grootschaliger, concertante bewerking van de koraalmelodie uit Cantate 135.
2. Over de herkomst van de eerste vier aria’s bestaat weinig musicologische twijfel. Voor de laatste twee doet Heighes een persoonlijke keuze uit Bachs cantate-aria’s.
3. Heighes besluit om de vertolking van de evangelietekst (recitatieven en turbae, groepskoren) te ontlenen aan de Markus-Passion van Brauns-/Keiser laat nog twee problemen open. (a) Terwijl Bachs passie het Marcus-evangelie volgt vanaf  het begin van hoofdstuk 14, begint Brauns pas bij vers 26; Heighes heeft de recitatieven voor de eerste 25 verzen zelf moeten componeren, en heeft voor de turbae en een arioso dat daarin voorkomt parodiemodellen gezocht in cantates van Bach. (b) Anderzijds bestaat het vermoeden dat Bach drie turbae (nrs 2b, 33b/d en 39b) twee jaar later heeft hergebruikt in zijn Weihnachts-Oratorium; reden om deze Weihnachtsmuziek hier “terug te parodiëren” naar hun vermoedelijke origineel in 1731. De onderscheiden herkomst van de muziek weerspiegelt zich in de instrumentale bezetting. Van de Trauerode (Tombeau de S.M. la Reine de Pologne) erft de Markus-Passion een zeer uitgebreid, opvallend Frans aandoend ensemble: buiten de gebruikelijke vierstemmige vocale en strijkers-koren en continuo telkens twee traverso's, oboi (d'amore), viole da gamba en luiten; instrumenten wier zachte timbres zeer geschikt zijn voor een plechtige treurmuziek. In de op Brauns teruggaande delen treffen we echter de, ouderwets zeventiende-eeuwse gesplitste altviolen aan.

Een overzicht van de ontleningen in Heighes' reconstructie vindt u hier.