naar de bespreking van BWV 206

Schleicht, spielende Wellen und murmelt gelinde (BWV 206)

Johann Sebastian Bach

Kale tekst origineel

1. Koor

Schleicht, spielende Wellen, 
und murmelt gelinde!
Nein, rauschet geschwinde,
daß Ufer und Klippe zum öftern erklingt!
 Die Freude, die unsere Fluten erreget,
 die jegliche Welle zum Rauschen beweget,
 durchreißet die Dämme,
 worein sie Verwundrung 
 und Schüchternheit zwingt.

2. Recitatief (B)

Weichsel
O glückliche Veränderung!
Mein Fluss, der neulich dem Cocytus gliche,
weil er von toten Leichen
und ganz zerstückten Körpern 
langsam schliche,
wird nun nicht dem Alpheus weichen,
der das gesegnete Arkadien benetzte.
Des Rostes mürber Zahn
frisst die verworfnen Waffen an,
die jüngst des Himmels harter Schluß
auf meiner Völker Nacken wetzte.
Wer bringt mir aber dieses Glükke?
August, der Untertanen Lust,
der Schutzgott seiner Lande,
vor dessen Zepter ich mich bükke,
und dessen Huld für mich alleine wacht,
bringt dieses Werk zum Stande.
Drum singt ein jeder, der mein Wasser trinkt:

3. Aria (B)

Weichsel
Schleuß des Janustempels Türen,
unsre Herzen öffnen wir.
 Nächst den dir getanen Schwüren
 treibt allein, Herr, deine Güte
 unser reuiges Gemüte
 zum Gehorsam gegen dir.

4. Recitatief (T)

Elbe
So recht! beglückter Weichselstrom!
Dein Schluß ist lobenswert,
wenn deine Treue nur 
mit meinen Wünschen stimmt,
und nicht etwann 
mir gar den König nimmt.
Geborgt ist nicht geschenkt:
du hast den gütigsten August von mir begehrt,
des holde Mienen
das Bild des großen Vaters weisen,
den hab ich dir geliehn,
verehren und bewundern sollst du ihn,
nicht gar aus meinem Schoß 
und Armen reißen.
Dies schwör ich, O Herr! 
bei deines Vaters Asche,
bei deinen Siegs- und Ehrenbühnen.
Eh sollen meine Wasser sich
noch mit dem reichen Ganges mischen
und ihren Ursprung nicht mehr wissen.
Eh soll der Malabar
an meinen Ufern fischen,
Eh ich will ganz und gar
dich, teuerster Augustus, missen.

5. Aria (T)

Elbe
Jede Woge meiner Wellen
ruft das goldne Wort August!
 Seht, Tritonen, muntre Söhne,
 wie von nie gespürter Lust
 meines Reiches Fluten schwellen,
 wenn in dem Zurükkeprallen
 dieses Namens süße Töne
 hundertfältig widerschallen.

6. Recitatief (A)

Donau
Ich nehm zugleich an deiner Freude teil,
betagter Vater vieler Flüsse!
Denn wisse, daß ich ein großes Recht 
auch mit an deinem Helden habe.
Zwar blick ich nicht dein Heil,
so dir dein Salomo gebiert,
mit scheelen Augen an,
weil Karlens Hand,
des Himmels seltne Gabe,
bei uns den Reichsstab führt.
Wem aber ist wohl unbekannt,
wie noch die Wurzel jener Lust,
die deinem gütigsten Trajan
von dem Genuß der holden Josephine
allein bewußt, an meinen Ufern grüne?

7. Aria (A)

Donau
Reis von Habsburgs hohem Stamme,
deiner Tugend helle Flamme
kennt, bewundert, rühmt mein Strand.
 Du stammst von den Lorbeerzweigen,
 drum muß deiner Ehe Band
 auch den fruchtbarn Lorbeern gleichen.

8. Recitatief (S)

Pleiße
Verzeiht,
bemooste Häupter starker Ströme,
wenn eine Nymphe euren Streit
und euer Reden störet.
Der Streit ist ganz gerecht,
die Sache groß und kostbar, die ihn nähret.
Mir ist ja wohl Lust annoch bewusst,
und meiner Nymphen frohes Scherzen,
so wir bei unsers Siegeshelden 
Ankunft spürten, der da verdient,
daß alle Untertanen ihre Herzen,
denn Hekatomben sind zu schlecht,
ihm her zu einem Opfer führten.
Doch hört, was sich mein Mund erkühnt,
euch vorzusagen:
du, dessen Flut der Inn 
und Lech vermehren,
du sollt mit uns dies Königspaar verehren,
doch uns dasselbe gänzlich überlassen.
Ihr beiden andern 
sollt euch brüderlich vertragen
und, müßt ihr diese doppelte Regierungssonne
auf eine Zeit, doch wechselsweis, entbehren,
euch in Geduld und Hoffnung fassen.

9. Aria (S)

Pleiße
Hört doch! Der sanften Flöten Chor
erfreut die Brust, ergötzt das Ohr.
 Der unzertrennten Eintracht Stärke
 macht diese nette Harmonie
 und tut noch größre Wunderwerke,
 dies merkt und stimmt doch auch wie sie!

10. Recitatief (S, A, T, B)

Weichsel
Ich muß, ich will gehorsam sein.
Elbe
Mir geht die Trennung bitter ein,
doch meines Königs Wink 
gebietet meinen Willen.
Donau
Und ich bin fertig, euren Wunsch,
so viel mir möglich, zu erfüllen.
Pleiße
So krönt die Eintracht euren Schluß. 
Doch schaut, wie kommt's, 
daß man an eueren Gestaden
so viel Altäre heute baut?
Was soll das Tanzen der Najaden?
Ach! irr ich nicht,
so sieht man heut 
das längst gewünschte Licht
in frohem Glanze glühen,
das unsre Lust,
den gütigsten August,
der Welt und uns geliehen.
Ei! nun wohlan!
Da uns Gelegenheit und Zeit
die Hände beut,
so stimmt mit mir noch einmal an:

11. Koor

Die himmlische Vorsicht der ewigen Güte
beschirme dein Leben, durchlauchter August!
 So viel sich nur Tropfen in heutigen Stunden
 in unsern bemoosten Kanälen befunden,
 umfange beständig dein hohes Gemüte
 Vergnügen und Lust!


Libretto: onbekend
	

Kale tekst Nederlandse vertaling

1. Koor

Stroom langzaam, spelende golven,
en murmel zacht!
Nee, ruis snel
zodat oever en klip steeds weer weergalmen!
De vreugde die onze wateren opwindt,
die elke golf aan het ruisen brengt,
breekt de dammen waarbinnen
verwondering en schuchterheid 
haar gevangen houden.

2. Recitatief (B)


O gelukkige verandering!
Mijn rivier, die zopas nog op Cocytus leek
omdat hij vanwege dode lijken
en in stukken gehakte lichamen 
langzaam stroomde,
zal nu niet wijken voor de Alpheus,
die het gezegende Arcadië bevochtigde.
De verweerde tand van de roest
vreet aan de verworpen wapens
die onlangs door het harde besluit van de hemel
op de nek van mijn volkeren werden geslepen.
Maar wie brengt mij dit geluk?
August, de lust van zijn onderdanen,
de beschermgod van zijn land,
voor wiens scepter ik buig,
en wiens gunst voor mij alleen waakt,
die brengt dit tot stand.
Daarom zingt iedereen die mijn water drinkt:

3. Aria (B)


Sluit de poorten van de Janustempel,
wij openen onze harten.
Naast de aan u gezworen eden
brengt alleen uw goedheid, heer,
ons rouwend gemoed
tot gehoorzaamheid aan u.

4. Recitatief (T)


Zeker, verheugde Weichselstroom!
Jouw conclusie is te prijzen
als jouw trouw tenminste
overeenkomt met mijn wensen
en niet op een gegeven moment
mijn koning van me afpakt.
Geleend is niet geschonken:
jij hebt mij om de goede August gevraagd
wiens lieflijke gelaat
aan zijn grote vader herinnert,
die heb ik je uitgeleend,
vereren en bewonderen moet je hem,
niet hem uit mijn schoot
en uit mijn armen rukken.
Dit zweer ik, o heer,
bij de as van uw vader,
bij al uw overwinnings- en erepodia.
Nog eerder zullen mijn wateren
zich vermengen met de rijke Ganges
en hun oorsprong niet meer kennen.
Nog eerder zal de Malabar
aan mijn oevers vissen
dan dat ik u geheel en al,
dierbare August, wil missen.

5. Aria (T)


Elke golf van mijn wateren
roept het gouden woord August!
Kijk, tritonen, vrolijke zonen,
hoe uit nooit eerder gevoelde lust
de stromen van mijn rijk zwellen
als bij het terugkaatsen
de zoete klanken van die naam
honderdvoudig weerklinken.

6. Recitatief (A)


Ook ik wil delen in jouw vreugde,
bejaarde vader van vele rivieren!
Want je moet weten dat ook ik
heel veel recht op jouw held heb.
Weliswaar kijk ik naar het heil
dat jouw Salomo je brengt
niet met scheve ogen,
want de hand van Karl,
die zeldzame gave van de hemel,
zwaait bij ons de rijksscepter.
Maar wie weet niet meer
dat de wortel van de vreugde
waarmee jouw goede Trajanus
geniet van zijn lieftallige Josephine,
aan mijn oevers groeide?

7. Aria (A)


Loot aan Habsburgs hoge stam,
de heldere vlam van uw deugd
kent, bewondert, prijst mijn strand.
U komt voort uit de lauwertakken,
daarom moet de band van uw huwelijk
ook op de vruchtbare laurier lijken.

8. Recitatief (S)


Vergeef het,
bemoste hoofden van sterke rivieren,
als een nimf jullie strijd
en jullie gesprekken komt storen.
De strijd is heel terecht,
de zaak waar het om gaat is groot en kostbaar.
Ik ben me nog steeds bewust van het plezier
en het vrolijke gescherts van mijn nimfen
dat wij meemaakten toen hij aankwam,
onze held en overwinnaar, die het verdient
dat al zijn onderdanen hem hun harten,
- want stierenoffers voldoen niet -
als offer aanbieden.
Maar luister wat mijn mond 
jullie durft voor te zeggen:
Jij, die door het water van de Inn
en de Lech wordt gevoed,
jij moet met ons dit koningspaar vereren,
maar het helemaal aan ons overlaten.
Jullie twee anderen, jullie moeten elkaar
broederlijk verdragen,
en als jullie deze dubbele regeringszon
tijdelijk, maar om de beurt, moeten missen,
heb dan geduld en hoop.

9. Aria (S)


Luister toch! Het koor van de zachte fluiten
verblijdt het hart, vermaakt het oor.
De kracht van de ongedeelde eendracht
zorgt voor die schone harmonie
en doet nog grotere wonderen,
let daarop en stem met ze in!

10. Recitatief (S, A, T, B)


Ik moet, ik wil gehoorzaam zijn.

Ik vind de scheiding erg bitter,
maar aan de wenk van mijn koning
onderwerpt zich mijn wil.

En ik ben bereid om uw wens
zo goed als ik kan te vervullen.

Zo is eendracht de bekroning van
jullie besluit. Maar kijk,
hoe komt het dat er aan jullie oevers
nu zoveel altaren worden gebouwd?
Wat moet dat dansen van de najaden?
Ach, als ik me niet vergis,
dan zien we nu het licht
waarnaar we al zo lang verlangen
in een vrolijke glans schijnen,
het licht dat onze lust,
de goede August,
aan de wereld en aan ons is geleend.
Komaan nu,
nu we er de tijd
en de gelegenheid voor hebben,
hef nog één keer met mij aan:

11. Koor

Moge de hemelse zorg van de eeuwige goedheid
uw leven beschermen, doorluchtige August!
Moge zoveel plezier en lust
uw verheven gemoed voortdurend omringen
als er vandaag druppels
in onze bemoste kanalen zijn.


		Vertaling: Ria van Hengel