Eduard van Hengel

Johann Sebastian Bach vocale werken

Johann Sebastian Bach

Schleicht, spielende Wellen und murmelt gelinde (BWV 206)

Geschreven voor Gelukwens

Voor het eerst uitgevoerd: 7 okt 1736

Solisten SATB koor SATB orkest str vsolo trav1-3 ob1,2 obd'am1,2 trp1-3 timp cont

Totaal 11 delen, 1 koorwerk

Vertaling: Ria van Hengel

Deze cantate werd de afgelopen jaren nooit uitgevoerd

beluister

andere besprekingen

downloads uitleg

Bespreking

Dramma per musica auf das Geburtsfest August III.

 

Oorspronkelijk gecomponeerd voor de verjaardag (7 Oktober) van Koning/Keurvorst August III in 1734, maar in verband met diens plotselinge bezoek aan Leipzig van 2 - 6 Oktober 1734 werd de première twee jaar uitgesteld.

De koning wordt achtereenvolgens toegezongen door vier rivieren in zijn rijk, de Weichsel  (Polen, Bas), de Elbe (Saksen, Tenor), de Donau (Oostenrijk, Alt)en de Pleiße (Leipzig, Sopraan). De Donau mag meedoen omdat hij weliswaar (nog) niet door aan August onderhorige gebieden stroomt maar omdat August strategisch was gehuwd met de Oostenrijkse prinses Maria Josepha, dochter van keizer Joseph I. De vier-rivierencompetitie wordt uiteindelijk uiteraard beslecht in het voordeel van Leipzig.

1. Koor

SATB, strijkers, traverso 1/2, hobo 1/2, trompet 1–3, timpani, continuo

Schleicht, spielende Wellen, Stroom langzaam, spelende golven,
und murmelt gelinde! en murmel zacht!
Nein, rauschet geschwinde, Nee, ruis snel
daß Ufer und Klippe zum öftern erklingt! zodat oever en klip steeds weer weergalmen!
Die Freude, die unsere Fluten erreget, De vreugde die onze wateren opwindt,
die jegliche Welle zum Rauschen beweget, die elke golf aan het ruisen brengt,
durchreißet die Dämme, breekt de dammen waarbinnen
worein sie Verwundrung verwondering en schuchterheid
und Schüchternheit zwingt.haar gevangen houden.

2. Recitatief (B)

bas, continuo

Weichsel
O glückliche Veränderung! O gelukkige verandering!
Mein Fluss, der neulich dem Cocytus gliche, Mijn rivier, die zopas nog op Cocytus leek
weil er von toten Leichen omdat hij vanwege dode lijken
und ganz zerstückten Körpern en in stukken gehakte lichamen
langsam schliche, langzaam stroomde,
wird nun nicht dem Alpheus weichen, zal nu niet wijken voor de Alpheus,
der das gesegnete Arkadien benetzte. die het gezegende Arcadië bevochtigde.
Des Rostes mürber Zahn De verweerde tand van de roest
frisst die verworfnen Waffen an, vreet aan de verworpen wapens
die jüngst des Himmels harter Schluß die onlangs door het harde besluit van de hemel
auf meiner Völker Nacken wetzte. op de nek van mijn volkeren werden geslepen.
Wer bringt mir aber dieses Glücke? Maar wie brengt mij dit geluk?
August, der Untertanen Lust, August, de lust van zijn onderdanen,
der Schutzgott seiner Lande, de beschermgod van zijn land,
vor dessen Szepter ich mich bücke, voor wiens scepter ik buig,
und dessen Huld für mich alleine wacht, en wiens gunst voor mij alleen waakt,
bringt dieses Werk zustande. die brengt dit tot stand.
Drum singt ein jeder, der mein Wasser trinkt:Daarom zingt iedereen die mijn water drinkt:

3. Aria (B)

bas, strijkers, continuo

Weichsel
Schleuß des Janustempels Türen, Sluit de poorten van de Janustempel,
unsre Herzen öffnen wir. wij openen onze harten.
Nächst den dir getanen Schwüren Naast de aan u gezworen eden
treibt allein, Herr, deine Güte brengt alleen uw goedheid, heer,
unser reuiges Gemüte ons berouwvolle gemoed
zum Gehorsam gegen dir.tot gehoorzaamheid aan u.

4. Recitatief (T)

tenor, continuo

Elbe
So recht! beglückter Weichselstrom! Zeker, verheugde Weichselstroom!
Dein Schluß ist lobenswert, Jouw conclusie is te prijzen
wenn deine Treue nur als jouw trouw tenminste
mit meinen Wünschen stimmt, overeenkomt met mijn wensen
Und nicht etwann en niet op een gegeven moment
mir gar den König nimmt. mijn koning van me afpakt.
Geborgt ist nicht geschenkt: Geleend is niet geschonken:
du hast den gütigsten August von mir begehrt, jij hebt mij om de goede August gevraagd
des holde Mienen wiens lieflijke gelaat
das Bild des großen Vaters weisen, aan zijn grote vader herinnert,
den hab ich dir geliehn, die heb ik je uitgeleend,
verehren und bewundern sollst du ihn, vereren en bewonderen moet je hem,
nicht gar aus meinem Schoß niet hem uit mijn schoot
und Armen reißen. en uit mijn armen rukken.
Dies schwör ich, O Herr! Dit zweer ik, o heer,
bei deines Vaters Asche, bij de as van uw vader,
bei deinen Siegs- und Ehrenbühnen. bij al uw overwinnings- en erepodia.
Eh sollen meine Wasser sich Nog eerder zullen mijn wateren
noch mit dem reichen Ganges mischen zich vermengen met de rijke Ganges
und ihren Ursprung nicht mehr wissen. en hun oorsprong niet meer kennen.
Eh soll der Malabar Nog eerder zal de Malabar
an meinen Ufern fischen, aan mijn oevers vissen
Eh ich will ganz und gar dan dat ik u geheel en al,
dich, teuerster Augustus, missen.dierbare August, wil missen.

5. Aria (T)

tenor, solo viool, continuo

Elbe
Jede Woge meiner Wellen Elke golf van mijn wateren
ruft das goldne Wort August! roept het gouden woord August!
Seht, Tritonen, muntre Söhne, Kijk, tritonen, vrolijke zonen,
wie von nie gespürter Lust hoe uit nooit eerder gevoelde lust
meines Reiches Fluten schwellen, de stromen van mijn rijk zwellen
wenn in dem Zurückeprallen als bij het terugkaatsen
dieses Namens süße Töne de zoete klanken van die naam
hundertfältig widerschallen.honderdvoudig weerklinken.

6. Recitatief (A)

alt, continuo

Donau
Ich nehm zugleich an deiner Freude teil, Ook ik wil delen in jouw vreugde,
betagter Vater vieler Flüsse! bejaarde vader van vele rivieren!
Denn wisse, daß ich ein großes Recht Want je moet weten dat ook ik
auch mit an deinem Helden habe. heel veel recht op jouw held heb.
Zwar blick ich nicht dein Heil, Weliswaar kijk ik naar het heil
so dir dein Salomo gebiert, dat jouw Salomo je brengt
mit scheelen Augen an, niet met scheve ogen,
weil Karlens Hand, want de hand van Karl,
des Himmels seltne Gabe, die zeldzame gave van de hemel,
bei uns den Reichsstab führt. zwaait bij ons de rijksscepter.
Wem aber ist wohl unbekannt, Maar wie weet niet meer
wie noch die Wurzel jener Lust, dat de wortel van de vreugde
die deinem gütigsten Trajan waarmee jouw goede Trajanus
von dem Genuß der holden Josephine geniet van zijn lieftallige Josephine,
allein bewußt, an meinen Ufern grüne?aan mijn oevers groeide?

7. Aria (A)

alt, hobo d'amore 1/2, continuo

Donau
Reis von Habsburgs hohem Stamme, Loot aan Habsburgs hoge stam,
deiner Tugend helle Flamme de heldere vlam van uw deugd
kennt, bewundert, rühmt mein Strand. kent, bewondert, prijst mijn strand.
Du stammst von den Lorbeerzweigen, U komt voort uit de lauwertakken,
drum muß deiner Ehe Band daarom moet de band van uw huwelijk
auch den fruchtbarn Lorbeern gleichen.ook op de vruchtbare laurier lijken.

8. Recitatief (S)

sopraan, continuo

Pleiße
Verzeiht, Vergeef het,
bemooste Häupter starker Ströme, bemoste hoofden van sterke rivieren,
wenn eine Nymphe euren Streit als een nimf jullie strijd
und euer Reden störet. en jullie gesprekken komt storen.
Der Streit ist ganz gerecht, De strijd is heel terecht,
die Sache groß und kostbar, de zaak waar het om gaat
die ihn nähret. is groot en kostbaar.
Mir ist ja wohl Lust Ik ben me nog steeds
annoch bewusst, bewust van het plezier
und meiner Nymphen frohes Scherzen, en het vrolijke gescherts van mijn nimfen
so wir bei unsers Siegeshelden dat wij meemaakten toen hij aankwam,
Ankunft spürten, onze held en overwinnaar,
der da verdient, die het verdient
daß alle Untertanen ihre Herzen, dat al zijn onderdanen hem hun harten,
denn Hekatomben sind zu schlecht, - want stierenoffers voldoen niet -
ihm her zu einem Opfer führten. als offer aanbieden.
Doch hört, was sich mein Mund erkühnt, Maar luister wat mijn mond
euch vorzusagen: jullie durft voor te zeggen:
du, dessen Flut der Inn Jij, die door het water van de Inn
und Lech vermehren, en de Lech wordt gevoed,
du sollt mit uns dies Königspaar verehren, jij moet met ons dit koningspaar vereren,
doch uns dasselbe gänzlich überlassen. maar het helemaal aan ons overlaten.
Ihr beiden andern Jullie twee anderen, jullie moeten elkaar
sollt euch brüderlich vertragen broederlijk verdragen,
und, müßt ihr diese doppelte Regierungssonne en als jullie deze dubbele regeringszon
auf eine Zeit, doch wechselsweis, entbehren, tijdelijk, maar om de beurt, moeten missen,
euch in Geduld und Hoffnung fassen.heb dan geduld en hoop.

9. Aria (S)

sopraan, traverso 1–3, continuo

Pleiße
Hört doch! Der sanften Flöten Chor Luister toch! Het koor van de zachte fluiten
erfreut die Brust, ergötzt das Ohr. verblijdt het hart, vermaakt het oor.
Der unzertrennten Eintracht Stärke De kracht van de ongedeelde eendracht
macht diese nette Harmonie zorgt voor die schone harmonie
und tut noch größre Wunderwerke, en doet nog grotere wonderen,
dies merkt und stimmt doch auch wie sie!let daarop en stem met ze in!

10. Recitatief (S, A, T, B)

sopraan, alt, tenor, bas, strijkers, continuo

Weichsel
Ich muß, ich will gehorsam sein. Ik moet, ik wil gehoorzaam zijn.
Elbe
Mir geht die Trennung bitter ein, Ik vind de scheiding erg bitter,
doch meines Königs Wink maar aan de wenk van mijn koning
gebietet meinen Willen. onderwerpt zich mijn wil.
Donau
Und ich bin fertig, euren Wunsch, En ik ben bereid om uw wens
so viel mir möglich, zu erfüllen. zo goed als ik kan te vervullen.
Pleiße
So krönt die Eintracht euren Schluß. Zo is eendracht de bekroning van
Doch schaut, wie kommt's, jullie besluit. Maar kijk,
daß man an eueren Gestaden hoe komt het dat er aan jullie oevers
so viel Altäre heute baut? nu zoveel altaren worden gebouwd?
Was soll das Tanzen der Najaden? Wat moet dat dansen van de najaden?
Ach! irr ich nicht, Ach, als ik me niet vergis,
so sieht man heut dan zien we nu het licht
das längst gewünschte Licht waarnaar we al zo lang verlangen
in frohem Glanze glühen, in een vrolijke glans schijnen,
das unsre Lust, het licht dat onze lust,
den gütigsten August, de goede August,
der Welt und uns geliehen. aan de wereld en aan ons is geleend.
Ei! nun wohlan! Komaan nu,
Da uns Gelegenheit und Zeit nu we er de tijd
die Hände beut, en de gelegenheid voor hebben,
so stimmt mit mir noch einmal an:hef nog één keer met mij aan:

11. Koor

tutti

Die himmlische Vorsicht der ewigen Güte Moge de hemelse zorg van de eeuwige goedheid
beschirme dein Leben, durchlauchter August! uw leven beschermen, doorluchtige August!
So viel sich nur Tropfen in heutigen Stunden Moge zoveel plezier en lust
in unsern bemoosten Kanälen befunden, uw verheven gemoed voortdurend omringen
umfange beständig dein hohes Gemüte als er vandaag druppels
Vergnügen und Lust!in onze bemoste kanalen zijn.