naar de bespreking van BWV 204

Ich bin in mir vergnügt (BWV 204)

Johann Sebastian Bach

Kale tekst origineel

1. Recitatief (S)

Ich bin in mir vergnügt,
ein andrer mache Grillen,
er wird doch nicht damit
den Sack noch Magen füllen.

Bin ich nicht reich und groß,
nur klein von Herrlichkeit,
macht doch Zufriedensein
in mir erwünschte Zeit.

Ich rühme nichts von mir:
ein Narr rührt seine Schellen;
ich bleibe still vor mich:
verzagte Hunde bellen.

Ich warte meines Tuns
und laß auf Rosen gehn,
die müßig und darbei
in großem Glücke stehn.

Was meine Wollust ist,
ist, meine Lust zu zwingen;
ich fürchte keine Not,
frag nichts nach eitlen Dingen.

Der gehet nach dem Fall
in Eden wieder ein
und kann in allem Glück
auch irdisch selig sein.

2. Aria (S)

Ruhig und in sich zufrieden
ist der größte Schatz der Welt.
 Nichts genießet, der genießet,
 was der Erden Kreis umschließet,
 der ein armes Herz behält.

3. Recitatief (S)

Ihr Seelen, die ihr außer euch
stets in der Irre lauft
und vor ein Gut, das schattenreich,
den Reichtum des Gemüts verkauft;
die der Begierden Macht gefangen hält:
durchsuchet nur die ganze Welt!
Ihr suchet, was ihr nicht könnt kriegen,
und kriegt ihr's, kann's euch nicht vergnügen;
vergnügt es, wird es euch betrügen
und muß zuletzt wie Staub zerfliegen.
Wer seinen Schatz bei andern hat,
ist einem Kaufmann gleich,
aus andrer Glücke reich.
Bei dem hat Reichtum wenig statt:
der, wenn er nicht oft Bankerott erlebt,
doch solchen zu erleben in steten Sorgen schwebt.
Geld, Wollust, Ehr sind nicht sehr
in dem Besitztum zu betrachten,
als tugendhaft sie zu verachten,
ist unvergleichlich mehr.

4. Aria (S)

Die Schätzbarkeit der weiten Erden
laß meine Seele ruhig sein.
 Bei dem kehrt stets der Himmel ein,
 der in der Armut reich kann werden.

5. Recitatief (S)

Schwer ist es zwar, 
viel Eitles zu besitzen
und nicht aus Liebe drauf, 
die strafbar, zu erhitzen;
doch schwerer ist es noch,
daß nicht Verdruss und Sorgen Zentnern gleicht,
eh ein Vergnügen, welches leicht
ist zu erlangen,
und hört es auf,
so wie der Welt 
und ihrer Schönheit Lauf,
so folgen Zentner Grillen drauf.
In sich gegangen,
in sich gesucht,
und sonder des Gewissens Brand
gen Himmel sein Gesicht gewandt,
da ist mein ganz Vergnügen,
der Himmel wird es fügen.
Die Muscheln öffnen sich, wenn Strahlen darauf schießen,
und zeigen dann in sich die Perlenfrucht:
so suche nur dein Herz 
dem Himmel aufzuschließen,
so wirst du durch sein göttlich Licht
ein Kleinod auch empfangen,
das aller Erden Schätze nicht
vermögen zu erlangen.

6. Aria (S)

Meine Seele sei vergnügt,
wie es Gott auch immer fügt.
 Dieses Weltmeer zu ergründen,
 ist Gefahr und Eitelkeit,
 in sich selber muß man finden
 Perlen der Zufriedenheit.

7. Recitatief (S)

Ein edler Mensch ist Perlenmuscheln gleich,
in sich am meisten reich,

der nichts fragt nach hohem Stande
und der Welt Ehr mannigfalt;
hab ich gleich kein Gut im Lande,
ist doch Gott mein Aufenthalt.

Was hilft's doch, viel Güter suchen
und den teuren Kot, das Geld;
was ist's, auf sein' Reichtum pochen:
bleibt doch alles in der Welt!

Wer will hoch in Lüfte fliehen?
Mein Sinn strebet nicht dahin;
ich will nauf im Himmel ziehen,
das ist mein Teil und Gewinn.

Nichtes ist, auf Freunde bauen,
ihrer viel gehn auf ein Lot.
Eh wollt ich den Winden trauen
als auf Freunde in der Not.

Sollte ich in Wollust leben
nur zum Dienst der Eitelkeit,
müßt ich stets in Ängsten schweben
und mir machen selbsten Leid.

Alles Zeitliche verdirbet,
der Anfang das Ende zeigt;
eines lebt, das andre stirbet,
bald den Untergang erreicht

8. Aria (S)

Himmlische Vergnügsamkeit,
welches Herz sich dir ergibet,
lebet allzeit unbetrübet
und genießt der güldnen Zeit,
himmlische Vergnügsamkeit.

Göttliche Vergnügsamkeit,
du, du machst die Armen reich
und dieselben Fürsten gleich,
meine Brust bleibt dir geweiht,
Göttliche Vergnügsamkeit.


Libretto: onbekend
	

Kale tekst Nederlandse vertaling

1. Recitatief (S)

Ik ben tevreden in mezelf,
laat een ander zich maar zorgen maken,
daarmee kan hij noch zijn zakken
noch zijn maag vullen.

Ook al ben ik niet rijk en groot,
maar klein van aanzien,
toch neemt tevredenheid
bij mij de gewenste tijd in.

Ik beroem me op niets:
het is een nar die zijn bellen laat rinkelen;
ik blijf stil bij mezelf:
het zijn bange honden die blaffen.

Ik let goed op mijn handelen
en prijs diegenen gelukkig
die niets doen en daarbij
zeer gelukkig zijn.

Ik geniet ervan
om mijn lust te bedwingen;
ik vrees geen nood,
vraag niet om ijdele dingen.

Hij gaat na de val
het paradijs weer binnen
en kan onder alle omstandigheden
ook op aarde zalig zijn.

2. Aria (S)

Rustig zijn en tevreden in zichzelf,
dat is de grootste schat van de wereld.
Niets geniet degene die geniet
van de inhoud van de wereld,
die een arm hart heeft.

3. Recitatief (S)

O zielen, die buiten jezelf
steeds de weg kwijtraken
en voor duistere goederen
betalen met de rijkdom van je hart;
die gevangen zitten in de macht van de begeerte:
doorzoek de hele wereld maar!
Jullie zoeken wat je niet kunt krijgen,
en als je het krijgt, doet het je geen plezier;
doet het je wél plezier, dan zal het je bedriegen
en uiteindelijk moet het als stof vervliegen.
Wie zijn schat bij anderen heeft,
lijkt op een koopman
die rijk is door de lotgevallen van anderen.
Van rijkdom is nauwelijks sprake
bij hem die, als hij al niet vaak failliet gaat,
toch altijd bezorgd is dat dat wél gaat gebeuren.
Geld, lust, eer
moet je niet willen bezitten,
het is oneindig veel beter
om ze deugdzaam te verachten.

4. Aria (S)

Alle schatten van de wijde aarde
laten mijn ziel koud.
De hemel neemt steeds zijn intrek
bij hem die in zijn armoede rijk kan zijn.

5. Recitatief (S)

Weliswaar is het moeilijk 
om veel ijdel goed te bezitten
en niet verhit te raken 
uit liefde daarvoor, die strafbaar is;
maar het is nog moeilijker
als ergernis en zorgen niet loodzwaar lijken,
maar eerder een genoegen, dat
gemakkelijk verkrijgbaar is,
en als het ophoudt,
zoals het verloop van de wereld 
en van haar schoonheid,
dan volgen loodzware zorgen.
Bij mezelf naar binnen gaan,
in mezelf zoeken,
en zonder een brandend geweten
mijn gezicht naar de hemel keren,
dat is al mijn vreugde,
de hemel zal ervoor zorgen.
De schelpen gaan open als er stralen op vallen,
en tonen dan de parelvrucht in hun binnenste:
zo moet je proberen 
je hart voor de hemel te openen,
zo zal je door zijn goddelijke licht
ook een kleinood ontvangen
dat de schatten van de hele wereld
niet kunnen verwerven.

6. Aria (S)

Laat mijn ziel zich verheugen,
hoe God het ook beschikt.
Deze wereldzee doorzoeken
is gevaarlijk en ijdel,
in jezelf moet je
parels van tevredenheid vinden.

7. Recitatief (S)

Een edel mens lijkt op parelschelpen,
in zichzelf het rijkst,

hij vraagt niet om een hoge stand
of om allerlei wereldse eer;
ook al heb ik hier geen landgoed,
God is mijn verblijfplaats.

Wat heb je er toch aan veel goederen na te jagen
en dat dure slijk, het geld;
waarom zou je je op je rijkdom beroemen:
alles blijft immers in de wereld!

Wie wil er nou hoog de lucht in vliegen?
Mijn geest streeft daar niet naar;
ik wil naar de hemel opstijgen,
dat is mijn deel en mijn winst.

Het heeft geen zin om op vrienden te bouwen,
aan velen van hen heb je niets.
Ik zou eerder op winden vertrouwen
dan op vrienden in de nood.

Als ik in wellust zou leven
louter ten dienste van de ijdelheid,
dan zou ik steeds bang moeten zijn
en mezelf leed aandoen.

Al het tijdelijke gaat te gronde,
het begin laat het einde al zien;
het ene leeft, het andere sterft,
bereikt al snel de ondergang.

8. Aria (S)

Hemelse tevredenheid,
wie zich aan jou overgeeft
leeft altijd onbezorgd
en geniet van de gouden tijd,
hemelse tevredenheid.

Goddelijke tevredenheid,
jij maakt de armen rijk
en gelijk aan vorsten,
mijn hart blijft jou toegewijd,
goddelijke tevredenheid.


		Vertaling: Ria van Hengel