naar de bespreking van BWV 153
Schau, lieber Gott, wie meine Feind (BWV 153)
Johann Sebastian Bach
1. Koraal | |
---|---|
Schau, lieber Gott, wie meine Feind, | Kijk toch, lieve God, hoe mijn vijanden, |
damit ich stets muß kämpfen, | met wie ik steeds moet vechten, |
so listig und so mächtig seind, | zo listig en zo machtig zijn |
daß sie mich leichtlich dämpfen! | dat ze mij zomaar kunnen neerslaan! |
Herr, wo mich deine Gnad nicht hält, | Heer, als uw genade mij niet behoedt, |
so kann der Teufel, Fleisch und Welt | kunnen duivel, vlees en wereld |
mich leicht in Unglück stürzen. | mij gemakkelijk in het ongeluk storten. |
2. Recitatief (A) | |
Mein liebster Gott, ach laß dichs doch erbarmen, | Mijn liefste God, ach, ontferm u toch, |
ach hilf doch, hilf mir Armen! | ach, help toch, help mij, stakker die ik ben! |
Ich wohne hier bei lauter Löwen und bei Drachen, | Ik woon hier bij louter leeuwen en draken, |
und diese wollen mir durch Wut und Grimmigkeit | en die willen mij met hun woede en grimmigheid |
in kurzer Zeit den Garaus völlig machen. | in korte tijd volkomen van kant maken. |
3. Arioso (B) | |
»Fürchte dich nicht, ich bin mit dir. | Vrees niet, ik ben bij je. |
Weiche nicht, ich bin dein Gott; | Zwicht niet, ik ben je God; |
ich stärke dich, ich helfe dir auch | ik sterk je, ik help je ook |
durch die rechte Hand meiner Gerechtigkeit.« | met de rechterhand van mijn gerechtigheid. |
4. Recitatief (T) | |
Du sprichst zwar, lieber Gott, zu meiner Seelen Ruh | Lieve God, tot mijn zielerust |
mir einen Trost in meinem Leiden zu. | troost u mij weliswaar in mijn leed, |
Ach, aber meine Plage | maar ach, mijn ellende |
vergrößert sich von Tag zu Tage, | wordt dag na dag groter, |
denn meiner Feinde sind so viel, | want ik heb zoveel vijanden, |
mein Leben ist ihr Ziel, | ze hebben het op mijn leven gemunt, |
ihr Bogen wird auf mich gespannt, | hun boog is in mijn richting gespannen, |
sie richten ihre Pfeile | ze richten hun pijlen op mij |
zum Verderben, | om mij te gronde te richten, |
ich soll von ihren Händen sterben; | ik moet door hun handen sterven; |
Gott! meine Not ist dir bekannt, | God, mijn nood is u bekend, |
die ganze Welt wird mir zur Marterhöhle; | de hele wereld wordt mijn martelaarshol; |
hilf, Helfer, hilf! errette meine Seele! | help, helper, help! Red mijn ziel! |
5. Koraal | |
Und ob gleich alle Teufel | En ook al wilden alle duivelen |
dir wollten widerstehn, | tegen je strijden, |
so wird doch ohne Zweifel | God zal zich ongetwijfeld |
Gott nicht zurücke gehn; | niet terugtrekken; |
was er ihm fürgenommen | wat hij zich heeft voorgenomen |
und was er haben will, | en wat hij wil dat er gebeurt, |
das muß doch endlich kommen | dat moet ten slotte wel |
zu seinem Zweck und Ziel. | voltooid worden. |
6. Aria (T) | |
Stürmt nur, stürmt, ihr Trübsalswetter, | Raas maar, raas maar, o stormen van ellende, |
wallt, ihr Fluten, auf mich los! | val maar op mij aan, o vloedgolven! |
Schlagt, ihr Unglücksflammen, | Sla maar over mij heen, |
über mich zusammen, | o ongeluksvlammen, |
stört, ihr Feinde, meine Ruh, | verstoor mijn rust maar, o vijanden, |
spricht mir doch Gott tröstlich zu: | want God spreekt mij toch troostend toe: |
Ich bin dein Hort und Erretter. | Ik ben je toevlucht en je redder. |
7. Recitatief (B) | |
Getrost! mein Herz, | Wees gerust, mijn hart, |
erdulde deinen Schmerz, | verdraag je pijn, |
laß dich dein Kreuz nicht unterdrücken! | laat je niet terneerslaan door je kruis! |
Gott wird dich schon | God zal je heus |
zu rechter Zeit erquicken; | op het juiste moment verkwikken; |
muß doch sein lieber Sohn, | immers zijn geliefde zoon, |
dein Jesus, in noch zarten Jahren | jouw Jezus, moest toen hij nog jong was |
viel größre Not erfahren, | nog veel meer ellende doorstaan |
da ihm der Wüterich Herodes | toen de tiran Herodes hem |
die äußerste Gefahr des Todes | met zijn moorddadige vuisten |
mit mörderischen Fäusten droht! | bedreigde met de dood, het grootste gevaar! |
Kaum kömmt er auf die Erden, | Nauwelijks was hij op aarde |
so muß er schon ein Flüchtling werden! | of hij moest al een vluchteling worden! |
Wohlan, mit Jesu tröste dich, | Welaan, troost je met Jezus |
und glaube festiglich: | en geloof vast: |
Denjenigen, die hier mit Christo leiden, | Aan hen die hier met Christus lijden |
will er das Himmelreich bescheiden. | zal hij het hemelrijk schenken. |
8. Aria (A) | |
Soll ich meinen Lebenslauf | Al moet ik mijn leven |
unter Kreuz und Trübsal führen, | onder kruis en ellende leiden, |
hört es doch im Himmel auf. | in de hemel houdt het op. |
Da ist lauter Jubilieren, | Daar is alleen gejuich, |
daselbsten verwechselt mein Jesus das Leiden | daar verandert mijn Jezus het lijden |
mit seliger Wonne, mit ewigen Freuden. | in gelukzaligheid, in eeuwige vreugde. |
9. Koraal | |
Drum will ich, weil ich lebe noch, | Daarom wil ik terwijl ik nog leef |
das Kreuz dir fröhlich tragen nach; | met vreugde het kruis dragen zoals u dat deed; |
mein Gott, mach mich darzu bereit, | mijn God, maak mij daartoe bereid, |
es dient zum Besten allezeit! | het is altijd voor mijn bestwil! |
Hilf mir mein Sach recht greifen an, | Help mij te doen wat juist is, |
daß ich mein Lauf vollenden kann, | zodat ik mijn levensloop kan voltooien, |
hilf mir auch zwingen Fleisch und Blut, | help mij ook vlees en bloed te bedwingen, |
für Sünd und Schanden mich behüt! | behoed mij voor zonde en schande! |
Erhalt mein Herz im Glauben rein, | Houd mijn hart zuiver in het geloof, |
so leb und sterb ich dir allein; | dan leef en sterf ik alleen voor u; |
Jesu, mein Trost, hör mein Begier, | Jezus, mijn troost, hoor mijn verlangen, |
o mein Heiland, wär ich bei dir! | o mijn Heiland, was ik maar bij u! |
Libretto: onbekend | Vertaling: Ria van Hengel |
Kale tekst origineel
1. Koraal
Schau, lieber Gott, wie meine Feind,
damit ich stets muß kämpfen,
so listig und so mächtig seind,
daß sie mich leichtlich dämpfen!
Herr, wo mich deine Gnad nicht hält,
so kann der Teufel, Fleisch und Welt
mich leicht in Unglück stürzen.
2. Recitatief (A)
Mein liebster Gott, ach laß dichs doch erbarmen,
ach hilf doch, hilf mir Armen!
Ich wohne hier bei lauter Löwen und bei Drachen,
und diese wollen mir durch Wut und Grimmigkeit
in kurzer Zeit den Garaus völlig machen.
3. Arioso (B)
»Fürchte dich nicht, ich bin mit dir.
Weiche nicht, ich bin dein Gott;
ich stärke dich, ich helfe dir auch
durch die rechte Hand meiner Gerechtigkeit.«
4. Recitatief (T)
Du sprichst zwar, lieber Gott, zu meiner Seelen Ruh
mir einen Trost in meinem Leiden zu.
Ach, aber meine Plage
vergrößert sich von Tag zu Tage,
denn meiner Feinde sind so viel,
mein Leben ist ihr Ziel,
ihr Bogen wird auf mich gespannt,
sie richten ihre Pfeile
zum Verderben,
ich soll von ihren Händen sterben;
Gott! meine Not ist dir bekannt,
die ganze Welt wird mir zur Marterhöhle;
hilf, Helfer, hilf! errette meine Seele!
5. Koraal
Und ob gleich alle Teufel
dir wollten widerstehn,
so wird doch ohne Zweifel
Gott nicht zurücke gehn;
was er ihm fürgenommen
und was er haben will,
das muß doch endlich kommen
zu seinem Zweck und Ziel.
6. Aria (T)
Stürmt nur, stürmt, ihr Trübsalswetter,
wallt, ihr Fluten, auf mich los!
Schlagt, ihr Unglücksflammen,
über mich zusammen,
stört, ihr Feinde, meine Ruh,
spricht mir doch Gott tröstlich zu:
Ich bin dein Hort und Erretter.
7. Recitatief (B)
Getrost! mein Herz,
erdulde deinen Schmerz,
laß dich dein Kreuz nicht unterdrücken!
Gott wird dich schon
zu rechter Zeit erquicken;
muß doch sein lieber Sohn,
dein Jesus, in noch zarten Jahren
viel größre Not erfahren,
da ihm der Wüterich Herodes
die äußerste Gefahr des Todes
mit mörderischen Fäusten droht!
Kaum kömmt er auf die Erden,
so muß er schon ein Flüchtling werden!
Wohlan, mit Jesu tröste dich,
und glaube festiglich:
Denjenigen, die hier mit Christo leiden,
will er das Himmelreich bescheiden.
8. Aria (A)
Soll ich meinen Lebenslauf
unter Kreuz und Trübsal führen,
hört es doch im Himmel auf.
Da ist lauter Jubilieren,
daselbsten verwechselt mein Jesus das Leiden
mit seliger Wonne, mit ewigen Freuden.
9. Koraal
Drum will ich, weil ich lebe noch,
das Kreuz dir fröhlich tragen nach;
mein Gott, mach mich darzu bereit,
es dient zum Besten allezeit!
Hilf mir mein Sach recht greifen an,
daß ich mein Lauf vollenden kann,
hilf mir auch zwingen Fleisch und Blut,
für Sünd und Schanden mich behüt!
Erhalt mein Herz im Glauben rein,
so leb und sterb ich dir allein;
Jesu, mein Trost, hör mein Begier,
o mein Heiland, wär ich bei dir!
Libretto: onbekend
Kale tekst Nederlandse vertaling
1. Koraal
Kijk toch, lieve God, hoe mijn vijanden,
met wie ik steeds moet vechten,
zo listig en zo machtig zijn
dat ze mij zomaar kunnen neerslaan!
Heer, als uw genade mij niet behoedt,
kunnen duivel, vlees en wereld
mij gemakkelijk in het ongeluk storten.
2. Recitatief (A)
Mijn liefste God, ach, ontferm u toch,
ach, help toch, help mij, stakker die ik ben!
Ik woon hier bij louter leeuwen en draken,
en die willen mij met hun woede en grimmigheid
in korte tijd volkomen van kant maken.
3. Arioso (B)
Vrees niet, ik ben bij je.
Zwicht niet, ik ben je God;
ik sterk je, ik help je ook
met de rechterhand van mijn gerechtigheid.
4. Recitatief (T)
Lieve God, tot mijn zielerust
troost u mij weliswaar in mijn leed,
maar ach, mijn ellende
wordt dag na dag groter,
want ik heb zoveel vijanden,
ze hebben het op mijn leven gemunt,
hun boog is in mijn richting gespannen,
ze richten hun pijlen op mij
om mij te gronde te richten,
ik moet door hun handen sterven;
God, mijn nood is u bekend,
de hele wereld wordt mijn martelaarshol;
help, helper, help! Red mijn ziel!
5. Koraal
En ook al wilden alle duivelen
tegen je strijden,
God zal zich ongetwijfeld
niet terugtrekken;
wat hij zich heeft voorgenomen
en wat hij wil dat er gebeurt,
dat moet ten slotte wel
voltooid worden.
6. Aria (T)
Raas maar, raas maar, o stormen van ellende,
val maar op mij aan, o vloedgolven!
Sla maar over mij heen,
o ongeluksvlammen,
verstoor mijn rust maar, o vijanden,
want God spreekt mij toch troostend toe:
Ik ben je toevlucht en je redder.
7. Recitatief (B)
Wees gerust, mijn hart,
verdraag je pijn,
laat je niet terneerslaan door je kruis!
God zal je heus
op het juiste moment verkwikken;
immers zijn geliefde zoon,
jouw Jezus, moest toen hij nog jong was
nog veel meer ellende doorstaan
toen de tiran Herodes hem
met zijn moorddadige vuisten
bedreigde met de dood, het grootste gevaar!
Nauwelijks was hij op aarde
of hij moest al een vluchteling worden!
Welaan, troost je met Jezus
en geloof vast:
Aan hen die hier met Christus lijden
zal hij het hemelrijk schenken.
8. Aria (A)
Al moet ik mijn leven
onder kruis en ellende leiden,
in de hemel houdt het op.
Daar is alleen gejuich,
daar verandert mijn Jezus het lijden
in gelukzaligheid, in eeuwige vreugde.
9. Koraal
Daarom wil ik terwijl ik nog leef
met vreugde het kruis dragen zoals u dat deed;
mijn God, maak mij daartoe bereid,
het is altijd voor mijn bestwil!
Help mij te doen wat juist is,
zodat ik mijn levensloop kan voltooien,
help mij ook vlees en bloed te bedwingen,
behoed mij voor zonde en schande!
Houd mijn hart zuiver in het geloof,
dan leef en sterf ik alleen voor u;
Jezus, mijn troost, hoor mijn verlangen,
o mijn Heiland, was ik maar bij u!
Vertaling: Ria van Hengel