Bach componeerde zijn Cantate 149 in 1728 of ‘29 voor Michaelistag (Sint Michiel) op 29 september. In Bachs Leipzig was dat een grote feestdag, aan de vooravond van de najaars-Messe waarop veel bezoekers in de stad waren; het gold als een soort herfst-pendant van het Paasfeest. De epistellezing voor deze dag, uit het laatste bijbelboek (Openbaringen 12: 7-12), verhaalt hoe de aarts-(hoger geplaatste)engel Michaël met zijn engelenschaar in de hemel een oorlog voerde met de duivel (draak, slang, Satan) en diens engelen, waarin de duivel het onderspit delft en uit de hemel op aarde wordt gekieperd, waar hij de mensen het leven zuur maakt. Engelen waren in deze traditie dus krachtige, manlijke figuren, ze kregen pas later hun lieflijke karakter. Ook het jodendom en de Koran (Soera 2: 99) kennen Michaël.

Terwijl Bach zich in een vroegere cantate voor Michaelistag, waarvan het martiale BWV 50 resteert, concentreert op de strijd, staat de overwinning van de engelen en de bescherming die zij de gelovigen bieden centraal in de twee sterk met elkaar verwante Michaeliscantates, waarvoor Picander de tekst schreef: de onderhavige BWV 149 en de drie jaar oudere BWV 19 (Es erhub sich ein Streit, 1726).

De tekst van het openingskoor (1), waaraan Cantate 149 zijn titel ontleent, bestaat uit de verzen 15 en 16 van Psalm 118. De muziek is een bewerking (‘parodie') van het slotkoor, Ihr lieblichste Blicke, van de jachtcantate BWV 208, Was mir behagt, ist nur die muntre Jagd, die Bach in 1713 componeerde voor de verjaardag van hertog Christian von Sachsen-Weissenfels, de broer van Bachs toenmalige Weimarer principaal Wilhelm Ernst von Sachsen-Weimar. Bach verving de twee jachthoorns door drie trompetten en pauken, en moest daarvoor het stuk transponeren van F naar het stralende D-groot van de trompetten. Daarnaast spelen er, behalve de gebruikelijke strijkers en continuo, drie hobo's. Opvallend is bovendien de zelfstandige fagotpartij, die niet samenvalt met de continuopartij, en zich ook niet beperkt tot een rol bij de houtblazers, maar ook trompetten en strijkers vergezelt.

Het openingskoor heeft een da-capostructuur: het eerste tekstgedeelte (psalmvers 15) wordt herhaald na het tweede. Een inleidend instrumentaal ritornel van twintig maten omlijst beide vocale gedeelten en wordt dus viermaal gespeeld:

                                                   rit - A - rit - B - rit - A - rit

In de instrumentale inleiding horen we twee motieven: een triomfantelijke fanfare van de trompetten en een syncopische, stijgende figuur in de drie hobo's.

De koorinzet is imitatief, met een lang melisma op Freuden; elke maat voegt zich een nieuwe stem in het jubelende vreugdebetoon, als een aanzwellende menigte. De volgende inzetten zijn bloksgewijs, homofoon en zelfs even unisono: eensgezind en vastberaden.

Het uitgelaten stuk ademt een welhaast speelse zorgeloosheid. Slechts wie Bachs gewoonten kent kan het opvallen dat hier een bijbeltekst is getoonzet zonder de daarbij gebruikelijke eerbiedwaardige polyfonie en contrapuntiek: een gevolg van de ontlening aan een werelds origineel. Maar de remake is zo geslaagd dat we geen parodie zouden vermoeden als we niet toevallig over het origineel beschikten.

(Voordat Bach besloot het slotkoor van BWV 208 te parodiëren, was hij begonnen en opgehouden een  origineel openingskoor te componeren, blijkens een doorgehaalde pagina in het materiaal van BWV 201, zie hieronder.)

In bravoure-aria (2), Kraft und Stärke, scheppen drie baspartijen (een vocale en twee instrumentale) de duistere sfeer waarin de overwinning van het licht nog bevochten moet worden. De strijd wordt aangevoerd door een martiale, breed uitwaaierende partij van de bassolist en het continuo, waarin uiteraard ook de in (1) zo zelfstandig opererende fagot wordt betrokken. Wanneer de vocale solist zwijgt, speelt de violone c.q. contrabas de harmonische hoofdnoten van de continuopartij mee. Terloopse dissonanten tussen figuratie (versieringen) en hoofdnoten fungeren als spaanders die rondvliegen waar gehakt wordt.

Het slechts door continuo begeleide (secco) altrecitatief (3) verschuift de aandacht van strijd en overwinning naar de bescherming die engelen de gelovige bieden. Feurige Roß und Wagen verwijst naar de vurige paarden en wagen waarmee de profeet Elia veilig ten hemel voer (2 Koningen 2: 11).

De sfeer is duurzaam veranderd: begeleid door de zacht glanzende sound van het volledige strijkerscorps dankt de sopraan voor de engelenwacht in da-capo aria (4): een gracieus menuet in 3/8 maat. In de vioolmelodie kan men klapwiekende engelen horen. Mineurklanken werpen een lichte schaduw over het B-deel; de nacht valt. schlafen en wachen contrasteren, de sopraan geeft aan een stapsgewijs stijgende figuur de betekenis auf den Händen tragen; een beweeglijke figuur illustreert gehe, een statische lange noot stehe. De dankbaarheid van de sopraan is zo overstelpend dat zij reeds voordat het instrumentale ritornel is voltooid haar begintekst herneemt.

Dankbaarheid verplicht: slechts wie afstand neemt van zondig handelen zal door de engel ten hemel worden gevoerd, aldus de tenor in zijn secco recitatief (5), de hemelvaart plastisch verbeeldend.

De bekwame fagottist over wie Bach blijkbaar slechts bij enkele gelegenheden kon beschikken, heeft het initiatief in het duet voor alt en tenor (6). Opnieuw onderscheidt zijn partij zich van het continuo. Het levendige karakter van de fagotpartij en zijn donkere timbre verbindt de duisternis van de Nacht (metafoor voor het leven zelf) met de waakzaamheid van de beschuttende engelen. Alt en tenor volgen elkaar canonisch, op een kwint afstand; in de herhaling - ook deze aria is da capo - wisselen hun rollen en volgen ze elkaar in het octaaf. De systematisch canonische schrijfwijze geeft de aria echter allerminst een academisch tintje. In het B-deel wordt sehnen door een syncope verbeeld.

Nu de aandacht eenmaal verschoven is naar het levenseinde kan BWV 149 besluiten (7) met een lied voor stervenden: het derde couplet van Martin Schallings Herzlich lieb hab ich dich, o Herr (1571). De melodie en de tekst Ach Herr, lass dein' lieb' Engelein zal iedereen terstond herkennen als die van het slotkoraal van de Johannes-Passion. De harmonisering is echter nieuw, en wordt bekroond door het verrassende optreden in de voorlaatste maat van de trompetten en pauken, herauten van de eeuwigheid, die met zeven noten het woord Ewiglich onderstrepen.